Syrenka ze Starego Miasta w Warszawie to jeden z głównych symboli stolicy i pierwszy pomnik stołecznego godła jaki powstał. To dzięki niemu warszawską Syrenę rozpoznaje dziś każdy, a ta ze starówki jest najbardziej znana. Jednak losy tej figury były burzliwe, to w zasadzie wielkie szczęście, że wciąż można ją podziwiać. Wiele przeszła podczas okupacji. Był także czas, kiedy upodobali sobie ją wandale, którzy za wszelką cenę chcieli odłamać jej miecz, oderwać tarczę, a samą Syrenkę zniszczyć.
Wodotrysk z meluzyną
Syrena z Rynku Starego miasta z pewnością była już zainstalowana w jego centralnym punkcie 7 sierpnia 1855 roku. Jej powstanie ma związek z założeniem w stolicy pierwszego wodociągu, który projektował Henryk Marconi. W eksponowanych punktach Warszawy zbudowano wtedy wodotryski i fontanny, których rolą było zapewnianie bieżącej wody mieszkańcom stolicy. Tak stało się i tutaj. Cynkowa rzeźba autorstwa Konstantego Hegla w formie rusałki wodnej ze spiralnym ogonem, wynurzającej się spośród fal z mieczem i tarczą, stanęła na głazach w basenie wypełnionym wodą. W tamtym czasie na rynku staromiejskim funkcjonowało targowisko miejskie przeniesione w 1913 roku na Mariensztat. Wtedy to fontanna przeszła modernizację - zbudowano ośmioboczny basen z betonu otoczony 26 kamiennymi słupkami połączonymi żelaznymi łańcuchami. Syrena stała na środku na wstawionym tam cokole z piaskowca, który zastąpił odtychczasowe kamienie.
W 1928 roku, w ramach upiększania Rynku Starego Miasta w Warszawie, zdecydowano się na rozbiórkę basenu i wodotrysku, a także na usunięcie słynnego posągu warszawskiej Syrenki. Trafił on do magazynu Wydziału Technicznego Zarządu Miejskiego, który znajdował się pod wiaduktem mostu Poniatowskiego. Jednak pomnik nie spędził tam zbyt wiele czasu. Rok później, w 1929 roku, przeniesiono go na teren Klubu Sportowego Pracowników Miejskich "Syrena", który mieścił się przy ulicy Solec 8. Posąg stanął tam na cokole wykonanym z piaskowca, który pochodził z rozebranego soboru św. Aleksandra Newskiego. W tym miejscu Syrenka doczekała drugiej wojny światowej. Ten mroczny czas był dla niej prawdziwą próbą.
Uszkodzenia z czasu okupacji
Podczas niemieckiej okupacji Warszawy pomnik Syreny nie został objęty planami rozbiórki. Co więcej, przetrwał również zniszczenia związane z upadkiem Powstania Warszawskiego. Najprawdopodobniej ocalał, bo znajdował się nad Wisłą, która od września 1944 roku była linią walk. Mimo to monument nie uniknął poważnych uszkodzeń, szczególnie podczas walk na górnym Czerniakowie i w okolicach przyczółka czerniakowskiego.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej posąg Syreny był w opłakanym stanie. Rzeźba przeszła gruntowną renowację w pracowni Braci Łopieńskich. Uzupełniono m.in. brakujące elementy, takie jak miecz, lewa ręka i tarcza, a także naprawiono ponad 50 przestrzelin od szrapneli i pocisków. Aby dodatkowo zabezpieczyć cynkową powierzchnię rzeźby, pokryto ją specjalną warstwą fosforobrązu, co miało na celu wzmocnienie konstrukcji.
Niepowstrzymana inwazja wandali
W 1951 roku warszawski pomnik Syreny został przeniesiony do Centralnego Parku Kultury, niedaleko ulicy Solec. Niestety, w styczniu 1969 roku doszło do aktu wandalizmu - sprawcy oderwali Syrence miecz i uszkodzili powierzchnię posągu, choć nie udało im się zniszczyć tarczy i płetwy. To zdarzenie wpłynęło na decyzję o powrocie Syreny na Stare Miasto, gdzie miała znaleźć nowe, bezpieczniejsze miejsce. Figura została najpierw naprawiona i ponownie zabezpieczona.
W lipcu 1972 roku odrestaurowana Syrena została ustawiona na skarpie przy Wieży Marszałkowskiej, w północnym rogu wewnętrznych murów obronnych Starego Miasta. Mimo nowego miejsca, wkrótce ponownie stała się ofiarą wandali, którzy znów odłamali jej miecz. W kolejnych latach rzeźba była kilkakrotnie dewastowana, co doprowadziło do konserwacji w latach 1985-1986, kiedy to pokryto ją warstwą brązu. Ostatecznie, w czerwcu 1994 roku, posąg zdjęto z Wieży Marszałkowskiej, by przeprowadzić kolejne prace renowacyjne. Gazety rozpisywały się w tamtym czasie o nieustannych wybrykach wandali niszczących symbol stolicy.
Czas nowej świetności Syrenki
W końcu zapadła decyzja, że Syrenka musi wrócić na swoje dawne, prestiżowe miejsce na Rynku Starego Miasta. W 1997 i 1998 roku ogłoszone zostały dwa konkursy na projekt cokołu Syreny w nowej lokalizacji. Do realizacji wybrano projekt Marii i Jana Mazurów oraz Anny i Krystiana Jarnuszkiewiczów. Rzeźbę ustawiono na granitowym cokole w kształcie sześcianu w płytkim okrągłym basenie, z którego cyklicznie wypływa woda. Przypomina to tętniące źródło, "bijące" spod ziemi, które funkcjonuje latem. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 12 grudnia 1999 r.
W maju 2008 r. zabytkowy posąg zastąpiono kopią, a oryginalną rzeźbę przeniesiono do Muzeum Historycznego Miasta Stołecznego Warszawy obecnie znanego jako Muzeum Warszawy.
U stóp Syrenki z Rynku Starego Miasta w czasie upałów szukają ochłody gołębie i najmłodsi. "Źródło" z początku wyrzucało cyklicznie falę wody, sprawiając frajdę licznie zgromadzonym maluchom. Obecnie już nie jest to tak intensywny proces. Zimą Syrenkę z Rynku Starego Miasta otacza miejskie lodowisko, jedno z najpiękniejszych w Europie, które zawdzięcza swój klimat wyjątkowości otoczenia. Niezykłe jest to serce Warszawy z Syrenką, która tyle przeszła, a jednak wciąż pozostaje żywym symbolem stolicy.
Jak dojechać do Syrenki na warszawskiej starówce?
By dostać się do Rynku Starego Miasta, najprościej dotrzeć na Plac Zamkowy. Opcji jest kilka, można dojechać samochodem i zostawić auto na płatnym parkingu, na przykład na Placu Teatralnym, albo na ulicy Podwale, a następnie dojść na Rynek Starego Miasta piechotą. To nic trudnego, a odległość jest niewielka, maksymalnie coś około kilometra.
Można też podjechać do Placu Zamkowego autobusem miejskim do przystanku na Krakowskim Przedmieściu. Jeżdżą tamtędy autobusy linii: 116, 178, 180, 503, 518. Można dotrzeć pod Plac Zamkowy tramwajem przez tunel trasy W-Z. Jeżdżą tamtędy linie tramwajowe 4, 13, 20, 23, 26, ale także autbusy linii 160 i 190.
Jeśli są kłopoty z trafieniem, warto kliknąć w Mapy Google.
Zobacz więcej zdjęć Syrenki ze Starego Miasta w Warszawie.
Zobacz wpis z Facebooka.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!