Pomnik Mikołaja Kopernika w Warszawie to jeden z najbardziej znanych monumentów stolicy. Tę statuę łatwo z daleka rozpoznać. Trudno się pomylić, bo postać Mikołaja Kopernika z astrolabium w dłoni znana jest z wielu miast. Mikołaj Kopernik z pomnika w Warszawie siedzi w fotelu, patrzy wprost na północ w kierunku Fromborka, rodzinnego miasta, w którym przyszedł na świat i zmarł. Wszechstronnie utalentowany, najbardziej znany jest z heliocentrycznej teorii kopernikańskiej i rewolucji w astronomii. "Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię - polskie go wydało plemię" - pisał o nim poeta Jan Nepomucen Kamiński.
Astronom dłuta Duńczyka
Pomnik Mikołaja Kopernika w Warszawie odsłonięty został 11 maja 1830 roku przez Juliana Ursyna Niemcewicza. Figura wyszła spod dłuta duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena. Po obu stronach czarnego cokołu są wyryte złocone napisy. Od strony ul. Kopernika inskrypcja łacińska głosi: "Nicolao Copernico Grata Patria". (pol. Mikołajowi Kopernikowi Wdzięczna Ojczyzna). Od strony pałacu Zamoyskich są po polsku słowa: "Mikołajowi Kopernikowi Rodacy".
Posąg z brązu stoi na kamiennym cokole i przedstawia Mikołaja Kopernika w pozycji siedzącej. Słynny astronom ma tu w prawej dłoni cyrkiel. W lewej zaś trzyma astrolabium. Patrzy przed siebie, a cały pomnik zwrócony jest w kierunku północnym. Monument powstał z inicjatywy Stanisława Staszica, który w połowie go sfinansował. Pozostałe środki pochodziły z datków publicznych. Pomnik odlała pracownia Jana Gregoire'a.
Pomnik Kopernika w czasie drugiej wojny
W 1940 roku, podczas okupacji, Niemcy zakryli oryginalne tablice swoimi napisami. 11 lutego 1942 roku Maciej Aleksy Dawidowski "Alek", członek Organizacji Małego Sabotażu "Wawer", usunął tablicę z pomnika, która następnie została ukryta w ogrodzie willi Rosmannów, a po wojnie przekazana do Muzeum Historycznego m.st. Warszawy. Zdarzenia te upamiętnia dziś tablica wmurowana od strony ul. Nowy Świat. 25 maja 1943 roku, o godzinie 5:00 rano, poeci Wacław Bojarski, Tadeusz Gajcy i Zdzisław Stroiński próbowali złożyć wieniec z napisem "Genialnemu Polakowi, Mikołajowi Kopernikowi, w 400. rocznicę śmierci - Podziemna Polska". Zostali jednak ostrzelani przez żandarmerię. Bojarski zginął, a Stroiński został aresztowany.
W 1944 roku, po upadku Powstania Warszawskiego, pomnik został zniszczony i prawdopodobnie wywieziony z Warszawy z zamiarem przetopienia na złom. Po wojnie odnaleziono go na złomowisku we wsi Hajduki Nyskie, obecnie znajdującej się w województwie opolskim. Monument został przewieziony z powrotem na swoje miejsce i symbolicznie odsłonięty 22 lipca 1945 roku. W marcu 1949 roku rzeźba została zdjęta z cokołu w celu przeprowadzenia gruntownej konserwacji, którą przeprowadzono w warszawskiej odlewni firmy Bracia Łopieńscy. Ponowne odsłonięcie pomnika miało miejsce 22 lipca 1949 roku.
Ciekawostki o pomniku Kopernika
W maju 2007 roku wokół pomnika umieszczono model Układu Słonecznego, inspirowany dziełem "O obrotach sfer niebieskich". Orbity planet zaznaczono jaśniejszym kamieniem na tle czerwonego granitu, a same planety odlano z brązu. Projekt wykonał rzeźbiarz Antoni Grabowski. Drugi pomnik Kopernika w Warszawie to rzeźba Ludwiki Nitschowej, autorki syrenki znad Wisły, umieszczona w elewacji Pałacu Kultury i Nauki.
Nocą z 1 na 2 lipca 2008 r. pomnik został zdewastowany - skradziono astrolabium, ale element ten szybko odzyskano, gdy ktoś zwrócił go do pracowni konserwacji zabytków. Z kolei we wrześniu 2011 r. sferę ukradło trzech nastolatków. Zostali oni jednak zatrzymani, a fragment pomnika odzyskano.
Kim był Mikołaj Kopernik?
Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu, a zmarł 24 maja 1543 roku we Fromborku. Był astronomem, matematykiem, lekarzem i kanonikiem. Jego najważniejsze odkrycie to heliocentryczna teoria budowy Wszechświata, według której Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca. To była rewolucyjna zmiana w stosunku do panującej wcześniej teorii geocentrycznej, która zakładała, że Ziemia jest centrum Wszechświata.
Tę nowatorską teorię Mikołaj Kopernik zawarł w najważniejszej swojej książce "De revolutionibus orbium coelestium" ("O obrotach sfer niebieskich"), opublikowanej w 1543 roku. Mikołaj Kopernik mieszkał i pracował głównie we Fromborku, gdzie pełnił obowiązki kanonika kapituły warmińskiej. Tam też prowadził swoje badania astronomiczne i tam zmarł.
Ile jest pomników Mikołaja Kopernika w Polsce?
Pomniki Mikołaja Kopernika znajdują się w wielu miastach w Polsce i na świecie. We Fromborku są trzy pomniki, w tym ławeczka, w Warszawie są dwa pomniki Mikołaja Kopernika, a były trzy, lecz trzeci nie przetrwał drugiej wojny światowej. Poza tym mają je Chorzów, Krosno, Łódź, Olsztyn i Piotrków Trybunalski oraz Wrocław. Za granicą można znaleźć upamiętnienia słynnego astronoma w Chicago w USA i w Montrealu w Kanadzie. Obydwa te pomniki są kopiami pomnika warszawskiego. Kanadyjska została odsłonięta 12 listopada 1966 r. podczas światowej wystawy Expo 67. Teraz stoi przed planetarium w Montrealu przy ul. 1000 St. Jacques Street.W sumie na świecie można znaleźć kilkadziesiąt pomników upamiętniających uczonego.
Astrolabium czyli sfera armilarna, z którym Mikołaj Kopernik jest często przedstawiany, to starożytny przyrząd astronomiczny, służący do pomiaru wysokości ciał niebieskich nad horyzontem. Nazwa pochodzi od greckiego słowa astrolabon, co oznacza "chwytający gwiazdy". Używano go do nawigacji i do ustalania pozycji gwiazd i planet. Astrolabium było jednym z narzędzi, które pomagały w obserwacjach astronomicznych przed wynalezieniem teleskopu.
Jak dojechać do pomnika Kopernika w Warszawie
Pomnik Mikołaja Kopernika znajdziemy w Warszawie przy Trakcie Królewskim. Stoi on na placyku pomiędzy ulicami Nowy Świat a ul. Kopernika przed głównym wejściem do Polskiej Akademii Nauk, która mieści się w Pałacu Staszica, a właściwie w pałacu Królewskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Niemal naprzeciwko po lewej stronie jest słynna bazylika św. Krzyża z symboliczną figurą Chrystusa, niosącego krzyż, znaną z poruszającego biało-czarnego zdjęcia, przedstawiającego potrzaskaną figurę leżącą na jezdni pokrytej gruzem w czasie Powstania Warszawskiego.
Do pomnika bardzo łatwo dojechać. Samochodem trzeba dotrzeć w okolice ulic Świętokrzyskiej i Nowego Światu, a potem znaleźć sobie miejsce do zaparkowania, które jest płatne od poniedziałku do piątku od godz. 8:00 do 20:00. Opłatę wnosi się w parkometrach, można płacić kartą.
Można dojechać drugą linią metra (M2) do stacji metra "Nowy Świat", a następnie udać się Nowym Światem w stronę Krakowskiego Przedmieścia. Po chwili pomnik będzie po prawej stronie.
Można też dotrzeć autobusem na przystanek "Uniwersytet" autobusem linii 106, 111, 116, 128, 175, 178, 180, 503, 518 lub E-2.
Jeśli są kłopoty z trafieniem, warto kliknąć w Mapy Google.
Zobacz więcej zdjęć pomnika Kopernika w Warszawie.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!