Skradin, ulubione miasteczko Billa Gatesa

Skradin, to niewielka mieścina ulokowana tyłem do ulicy, którą przejeżdża się przez to miasteczko. Dlatego w pierwszej chwili nie urzeka. To, co widać na pierwszy rzut oka, to jakieś ogródki lub niewielkie domki. By zobaczyć prawdziwe oblicze Skradinu, trzeba się - nomen omen - skradać inną uliczką, ku której zwrócone są fasady kamienic. Klimat, który wytwarza się tam porą wieczorową, zachwyca swobodną atmosferą, zachęcając do tego, by rozsiąść się w konobie i spróbować miejscowych delikatesów. Miasteczko słynie z festiwalu klap dalmatyńskich, tradycyjnej muzyki a cappella, wpisanej na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Brama Parku Narodowego Krka

Skradin, urokliwe miasteczko w środkowej Dalmacji, w żupanii szybenicko-knińskiej, jest jednym z wejść do Parku Narodowego Krka i to największa tutejsza atrakcja. Jest tu też dyrekcja parku. W dole, bliżej zatoki, w pobliżu nabrzeża znajduje się punkt informacji parku, w którym znajdziemy także kasy biletowe. Można tu kupić bilety wejściowe na objęty ochroną teren oraz na wycieczkę statkiem po końcowym odcinku rzeki Krka, gdzie woda morska i słodka mieszają się e lazurowej zatoce. Po niedługim oczekiwaniu na nabrzeżu turyści wchodzą na pokład i płyną przez idealnie seledynowe wody. Docieramy w ten sposób do wodospadu Skradinski Buk, który można swobodnie i dokładnie obejrzeć w czasie tej wyprawy. Choć to właściwie całe zgrupowanie kaskad, które zwiedza się, idąc dość długą pętlą, okrążającą ten nieustannie szumiący cud przyrody. Po zakończeniu spaceru wracamy statkiem do Skradinu.

Czytaj więcej: Kolumna Trójcy Przenajświętszej w Ołomuńcu

By rozpocząć wycieczkę, trzeba udać się ku nabrzeżu, gdzie cumują statki parku narodowego. Po czym poznać, który z nich wypływa? Będzie to ten przy którym pojawi się stojąca na pomoście i przy trapie załoga. Zobaczymy też nagły ruch - klarowanie cum i szykowanie jednostki do wypłynięcia. Aby wejść na pokład, trzeba pokazać bilety, które są pieczołowicie skanowane. Statki pływają co pół godziny. Rejs nie jest długi, trwa kilkanaście minut, bo lądem to zaledwie cztery kilometry szutrową drogą. Jednak to z wody są malownicze widoki. No i przepływa się pod mostem, z którego młodzież skacze do rzeki. Sam wodospad Skradinski Buk to cud natury, który warto zobaczyć, by wiedzieć jak piękna potrafi być przyroda.

Ulubione miasteczko Billa Gatesa

Ponoć Skradin to ulubione miasteczko Billa Gatesa, który opowiedział o wizycie w tym miejscu w magazynie "Forbes". Prozaiczna prawda wygląda tak, że Bill Gates po prostu zacumował swój jacht w porcie Skradin, przy okazji zwiedzał miasto i Park Narodowy Krka. Można tu cumować cały rok, niektórzy żeglarze cenią tutejszą słodką wodę, która w mniejszym stopniu degraduje łodzie niż słona, morska woda. Jest tu też spokojnie, wzgórza chronią przed wiatem. Marina Skradin, jedna z najpiękniejszych przystani Adriatic Croatia International Club (ACI), charakteryzuje się spektakularnym wejściem z morza, które wymaga przepłynięcia pod gigantycznym łukiem mostu Krka, przerzuconego nad rzeką Krka, niosącego drogę E65. Skądinąd z parkingu, który tam jest pięknie widać port i miasteczko.

Czytaj więcej: Wzgórze zamkowe w Grazu

My skorzystaliśmy z okazji i przeszliśmy pieszo kilkaset metrów brzegiem na drugi brzeg mariny, położonej w niewielkiej zatoczce na północnym brzegu rzeki Krka, by na samym końcu nabrzeża w Bistro Arka zjeść wymarzone adriatyckie śniadanie. Największy ruch jest tu właśnie w lipcu i sierpniu. Stoi tu na cumach do 220 łodzi różnych rozmiarów. Pełne słońce złagodziła delikatna bryza, a kawa z widokiem na las masztów smakowała wybornie. Miło jest spędzać czas w takich miejscach, gdzie czas znacznie zwalnia, a życie zdaje się nabierać więcej metafizycznego wymiaru. Niektórzy korzystają ze słodkiej wody o niesamowitej szmaragdowej barwie i kąpią się na plaży w zatoce.

Śniadanie w Skradinie

Skradin jest piękny o poranku, kiedy lekka mgiełka unosi się nad zatoką i nad przepływającą dalej rzeką Krka. Słońce powoli wnika w wąskie uliczki nagrzewając kamienny, antyczny bruk. Maszty jachtów nieruchomo celują w niebo, a wody nie marszczy nawet najmniejsza fala. Ciszę przerywają z rzadka ciche rozmowy i brzęk sztućców. To na pokładach załoganci budzą się do życia, pijąc kawę i zasiadając do śniadań. Słońce, choć niskie, już gorące. Obeszliśmy brzegiem całą marinę, a na jej końcu spoczęliśmy w bistro Arka, by mając widok na wodę, sycić się podanymi na różne sposoby jajkami i aromatycznym espresso.

Czytaj więcej: Mapa wycieczek za dychę

Równie pięknie jest popołudniami, gdy powoli gaśnie dzień, a ludzie wychodzą na wieczorny spacer. Także i my spacerowaliśmy brzegiem, chłonąc urokliwy krajobraz. Uliczki pięknie oświetlone latarniami zapraszają do otwierających się właśnie teraz na głodnych i spragnionych ludzi lokalików. W konobach i małych restauracyjkach słychać gwar, kelnerzy noszą pełne tace, uginając się pod ciężarem dań z owoców morza i tradycyjnej peki. Brzęk kieliszków to dowód, że tutejsze wino w żadnym razie nie zwietrzeje na stole. Nie będzie na to czasu. Centrum Skradinu jest chronionym zabytkiem kultury. Kamienice noszą cechy wpływów weneckich i pochodzą głównie z XVIII i XIX wieku. Nie brakuje tu imprez kulturalnych, znany jest m.in. poświęcony tradycyjnej dalmatyńskiej muzyce a capella Festiwal Klapa.

Antyczne centrum dalmatyńskiego handlu

Skradin to niewielka miejscowość położona w żupanii szybenicko-knińskiej w Dalmacji na prawym brzegu rzeki Krka. Jego historia to sześć tysięcy burzliwych lat. Poza sezonem turystycznym mieszka tu około 600 osób. Historia mieściny sięga czasów Ilirów, a pierwsze wzmianki pochodzą z X wieku. Rzymianie nazwali ją Scardona, była ona podówczas stolicą regionu Liburnia i rzymskim portem. Z czasem centrum przeniosło się nad morze, do Szybenika, a sama Scardona została zniszczona przez najazd aż do fundamentów. Odbudowali ją Chorwaci już jako Skradin, który prawa miejskie uzyskał w 1705 roku pod panowaniem weneckim. W owym czasie był centrum administracyjnym i handlowym w Dalmacji. W Skradinie rośnie sporo drzew morwowych. To dlatego, że w pierwszej połowie XIX wieku hodowano tam jedwabniki. W mieście warto obejrzeć XVIII-wieczny kościół Matki Boskiej z dzwonnicą na największym placu w centrum miasta, cerkiew św. Spiridona oraz kościoły św. Petka i Hieronima. Wszystkie są na starym mieście. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków Skradinu jest samotnie stojąca, smukła wieża zegarowa z 1872 r., nakryta stalowym hełmem. To element katedry diecezjalnej. Także dziś miasteczko jest katolickim biskupstwem tytularnym.

Czytaj więcej: Most Peljeszac. Jak jechać?

W sezonie robi się tu tłoczno, jednak znakomita większość przybywających tutaj turystów to żeglarze korzystający ze spokojnej mariny w zatoce. Samochodem to zaledwie 19 kilometrów na północ od Szybenika, ale około 55 kilometrów ze Splitu. Jachtem od morza w prostej linii jest 12 kilometrów. Jednak w sumie wyjdzie około 20 kilometrów kluczenia kanałami, by dostać się na miejsce. Dotarcie do Skradinu wodą nie jest jednak tak łatwe, jak mogłoby się zdawać. Z morza Adriatyckiego trzeba przepłynąć w stronę Szybenika kanałem św. Antoniego, bo Szybenik nie leży bezpośrednio nad samym morzem. Następnie trzeba odbić w lewo i szukać odejścia kanałem na północ w kierunku jeziora Prokljansko (lub Prukljansko). Tam żeglarze kierują się prawym skrajem na most Krka na trasie E65, który widoczny jest z daleka, a za nim wchodzą do zatoki na rzece Krka. Tak płynąc, muszą kierować się do brzegu po lewej stronie, by przybić do wygodnej, cichej mariny, którą ludzie morza chwalą sobie za klimat i czystą, przejrzystą słodką wodę pod kilem. Z Szybenika to około 4,5 mili morskiej.

Ksiądz z pasją archeologa

W mieście znajdziemy niewielkie popiersie, które przedstawia brata Aloysiusa "Lujo" Maruna, który urodził się w 1857 r. w Skradinie jako Stipe Marun. Był to kapłan, który po szkole podstawowej w Sinju, a następnie seminarium w Szybeniku i Makarskiej wstąpił w 1875 r. do zakonu franciszkanów na wyspie Visovac. Święcenia kapłańskie przyjął w 1880 r., a następnie został wikariuszem w Drnišu, gdzie zachęcony przez ojca Stjepana Zlatovića zainteresował się archeologią i starożytnościami. Od 1885 roku był proboszczem w Kninie, gdzie znajduje się ogromna średniowieczna twierdza. Powołał tam Komitet Badań Chorwackich Starożytności, które od 1887 r. działało w rejonie Knina pod nazwą Chorwackiego Towarzystwa Antykwariuszy. W 1893 r. założył Muzeum Chorwackich Zabytków Archoelogicznych w Kninie - pierwsze muzeum archeologizne w Chorwacji. 83 lata później otwarto je ponownie w Splicie.

Czytaj więcej: Skansen forteczny Dąbrowiecka Góra

Ksiądz Lujo Marun aktywnie poszukiwał starożytności i badał je. W 1895 r. założył pismo "Starohrvatska prosvjeta", zajmujące się tematyką archeologii. Pisał także "Dzienniki antykwaryczne". W 1898 roku ocalił twierdzę Knin przed rabunkową rozbiórką. Kupił ruiny, bo ocalić mury przed rozbiórką w celu uzykania kamiennego budulca. Brat Lujo Marun niestrudzenie tropił zabytki archeologiczne i uważnie je dokumentował. Odkrył m.in. pozostałości średniowiecznych kościołów. Wykonał fotografie średniowiecznych fortów, m. in. nad rzeką Krka. Przez około trzydzieści lat dokumentował i badał rzymski obóz wojskowy i municipium nieopodal wsi Burnum w pobliżu Skradinu. Zbadał tam m.in. rzymski amfiteatr. W czasie I wojny światowej był aresztowany przez wojska Ententy. Kapłan, który ostatecznie z powodu swojej pasji popadł w niełaskę włądz prowicji zakonnej, zmarł w Kninie 15 stycznia 1939 roku. Inne popiersie brata Lujo Maruna można obejrzeć w twierdzy Knin.

Łukowy most marzeń bungee

Z mariny w Skradinie pięknie widać most nad rzeką Krka (chor. most Krka). Jest z niego znakomity widok na miasteczko. Przez most na rzece Krka przebiega autostrada A1. Most ma dwa pasy ruchu w każdym kierunku. Można nim jechać z prędkością 100 km/h, a u południowego przyczółka są dwa parkingi - Odmorište Krka Wschód i Zachód. Na wschodnim parkingu jest punkt widokowy, z którego można robić zdjęcia i podziwiać wspaniały widok na Skradin oraz rzekę Krka i jej przełom. Warto zrobić sobie stąd selfie. Jeśli jedziesz samochodem i przejeżdżasz przez most Krka, zatrzymaj się na dużej platformie widokowej obok mostu - oferuje ona wspaniałe widoki na sam most, rzekę Krka i jej skaliste brzegi. W drugą stronę widać rozległe jezioro Prukljansko jezero (także: Prokljansko jezero).

Czytaj więcej: Kapitańska legenda Orebicia

Most na rzece Krka ma kontrukcję łukową. To żelbetonowa przeprawa, która powstała w latach 2002-2004. Jego głównym projektantem był Zlatko Savor. Jego całkowita długość wynosi 391 m, a najdłuższe przęsło ma 204 metry. Nie należy go jednak mylić z mostem, który prowadzi na wyspę Krk (chor. Krčki most). Nie należy go mylić Krčkim mostem, czyli żelbetowym, drogowym mostem łukowym, łączącym wyspę Krk z lądem, a którego długość wynosi 1430 m. Dwa łuki tego mostu mają 390 m i 244 m długości. Warto też wspomnieć, że opodal jest most w Szybeniku, którego przęsło ma 246 m długości. Od lipca 2022 r. w tej konkurencji ważnym graczem jest też Pelješki most, czyli wantowa przeprawa łącząca półwysep Pelješac z pozostałą częścią Chorwacji, której najdłuższe przęsło ma 285 m długości.

Twierdza nad portowym miasteczkiem

Ruiny weneckiej twierdzy Turina, wzniesionej przez Pawła Šubicia w XIV wieku, wznoszą się na wzgórzu nad miasteczkiem. Można się tam dostać, zagłębiając się w wąskie uliczki i przejścia między domami. Są też drogowskazy, warto je odnaleźć. Na górze łopocze flaga Chorwacji.

Czytaj więcej: Jeziora Plitwickie

Z samych fortyfikacji pozostało do dziś niewiele. Jest kilka murków i niewybitna okrągła wieża z wejściem zabezpieczonym kratą. Niektóre fragmenty są odrestaurowane lub odbudowane, stały się trwałą ruiną. Chronią je barierki ze słupków i lin. Ładnie widać stamtąd okolicę.

Tradycja ekologicznego rolnictwa

Region jest znany z uprawy winorośli. Uznane wino produkuje tutaj od dwustu lat rodzina Bedrica. Ich białe wino z dalmatyńskiej odmiany winorośli o nazwie debit w 1932 roku otrzymało nagrodę Grand Prix na targach wina w Tuluzie we Francji i zostało uznane za jedno z sześciu najlepszych win na świecie. W domu rodziny Bedrica od ponad dwustu lat tworzony jest i przechowywany jeden z najbogatszych europejskich zbiorów narzędzi, maszyn i urządzeń do produkcji m.in. wina.

Czytaj więcej: Te zwierzęta znajdziesz w Chorwacji

Kwitnie tu także uprawa oliwek i produkcja oliwy. Skradin słynie z produkcji miodu i rybołówstwa. W niedużych gospodarstwach rodzinnych powstają wyroby naturalne, ekologiczne, wytwarzane według wielowiekowych prawideł. Miasto słynie ze swojego targu, na którym można obejrzeć lub nabyć wytwory tradycyjnego rzemiosła z okolic Skradinu. Jest tam biżuteria, stroje ludowe, rękodzieło i lokalne produkty spożywcze. Można je kupić, można spróbować, jak smakują, jako składniki potraw lokalnj kuchni. Tak pielęgnuje się i zachowuje tradycję.

Co jeszcze zwiedzić w Parku Narodowym Krka?

W Parku Narodowym Krka warto jeszcze odwiedzić wodospad Roški Slap, 36 km od źródła rzeki Krki, którego nazwa wywodzi się od nazwy twierdzy Rog czyli Róg, znajdującej się niegdyś na prawym brzegu rzeki opodal wsi Rupe. Ruiny siedziby szlachty z rodu Šubić, znanej także jako Bribirščić, można nadal zwiedzać, a wejście tam zajmuje 10 minut. Do wodospadu Roški Slap można dotrzeć statkiem z okolic Skradinskiego Buku, a rejs i zwiedzanie trwają łącznie cztery godziny. W tym miejscu rzeka Krka spada z wysokości 15 metrów do jeziora Visovackiego. Około 15 km od Skradinu jest miejsowość Bribirska Glavica - ma ponad sześć tysięcy lat, a na jej terenie są liczne zabytki prehistoryczne, starożytne i średniowieczne. Jest nazywana chorwacką Troją.

Czytaj więcej: Most na Półwysep Peljeszac

W parku i okolicach warto odwiedzić pozostałości rzymskiego wodociągu Scardony, pozostałości rzymskiego obozu wojskowego w Burnum oraz resztki twierdz chorwackich ze średniowiecza powstałych w XIV wieku: Trošenj, Nečvena, Bogočina, Karnička i Klujcica. Warto odwiedzić franciszkansli kościół Matki Boskiej Visovackiej oraz klasztor pod wezwaniem Matki Boskiej Łaskawej na wyspie Visowac, dokąd oferowane są dwugodzinne rejsy statkiem. Koniecznie należy obejrzeć monastyr Krka pod wezwaniem św. Michała Archanioła, do którego także dotrzemy statkiem przy okazji zwiedzając twierdze Nošenj i Nevcen. Wycieczka trwa 2,5 godziny. Warta uwagi jest jaskinia Ozidana Pecina. Łącznie w parku jest 47 kilometrów ścieżek dla pieszych. Jest też 270 km tras dla rowerzystów.

Jak dojechać do Skradinu?

Jaki jest dojazd do Skradinu? Aby dotrzeć do Skradinu trzeba nieco zboczyć z głównych dróg. Dotarcie do Skradinu to jednak bardzo prosta sprawa. Z północy Chorwacji jedziemy na południe autostradą A1 (droga nr E65). Zjeżdżamy z niej na 21. zjeździe "Skradin". Od zjazdu z autostrady do Skradinu są samochodem 4 kilometry. Z kolei z Szybenika jest do Skradinu 17 km i około 100 km ze Splitu. Po opłaceniu przejazdu na bramkach, skręcamy w prawo na pobliskim skrzyżowaniu i jedziemy przez Skradinsko Polje do Skradinu. To zaledwie kilka kilometrów.

Czytaj więcej: Muzeum neandertalczyka w Krapinie

Warto wiedzieć, że parking "Krka - zachód" na autostradzie A1 Zagreb - Split tuż przy skradińskim moście nad rzeką Krka, jest drugim najlepiej urządzonym parkingiem europejskim. Zdobył on to zaszczytne miejsce bijąc konkurencję 101 innych parkingów europejskich. Odmorište Krka zapad (ang. rest stop Krka West) znajduje się na lewym brzegu rzeki Krka i oferuje m.in. elegancką restaurację. Jeśli nie ma czasu, by zajrzeć do miasta Skradin, można obejrzeć rozpościerający się z parkingu przepiękny widok na Prokljansko jezero, rzekę Krka oraz miasteczko portowe Skradin.

Ale w razie problemów z trafieniem do wejścia w Skradinie, można kliknąć w Mapy Google.

Zobacz zdjęcia ze Skradinu.