Wojenny cmentarz nr 363 w Mszanie Dolnej
Niewielka metalowa furtka żelazna prowadzi na teren cmentarza wojennego nr 363 z pierwszej wojny światowej w Mszanie Dolnej. Ogrodzony jest niskim kamiennym murem, który sąsiaduje z wzniesioną później kaplicą pogrzebową. Jest też ta niewielka nekropolia żołnierska w zasadzie wydzieloną kwaterą cmentarza parafii św. Michała Archanioła w Mszanie Dolnej. Po wejściu przez furtkę znajdujemy się w enklawie ocienionej listowiem rosnących tu drzew. Pod murami skupiły się nagrobki z nazwiskami poległych.
Kogo pochowano na cmentarzu wojennym w Mszanie Dolnej? Leży tu dwudziestu żołnierzy armii austro-węgierskiej (dwóch niezidentyfikowanych), dziesięciu żołnierzy armii rosyjskiej (trzech nieznanych) i dwóch żołnierzy armii niemieckiej. Pochowani są pospołu, choć walczyli po różnych stronach frontu. Oprócz tego znajdziemy tu mogiłę polskiego legionisty z 1914 roku i pięciu polskich żołnierzy, którzy polegli we wrześniu 1939 r. w czasie drugiej wojny światowej.
Kto spoczywa w kwaterze z pierwszej wojny?
Cmentarz wojenny w Mszanie Dolnej należy do katalogu okręgu X (Limanowa) Oddziału Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie, który obejmuje 400 takich nekropolii, w tym 36 w okręgu limanowskim. To niewielkie upamiętnienie zaprojektował austriacki architekt Gustaw Ludwig. W mur cmentarza wkomponowane są dwa krzyże: jednoramienny łaciński i dwuramienny lotaryński. W centralnym miejscu jest grób polskich legionistów z 1914 r. Są też dwie ziemne mogiły polskich żołnierzy z kampanii wrześniowej 1939 r. z krzyżami łacińskimi oraz płytą z napisem i Orderem Krzyża Grunwaldu.
Z kolei w narożnikach cmentarza znajdziemy nagrobki żołnierzy z pierwszej wojny światowej. Jest ich pięć rodzajów:
- ze ściętymi narożami z krzyżem maltańskim i wieńcem laurowym,
- z trójkątnym szczytem z krzyżem maltańskim i wieńcem laurowym,
- z trójkątnym szczytem z krzyżem lotaryńskim i wieńcem laurowym,
- z trojkątnym szczytem z krzyżem maltańskim i wieńcem z liści dębu,
- z okrągłym szczytem z krzyżem lotaryńskim.
Pierwsza wojna w okolicach Mszany Dolnej
"W grudniu 1914 r. armia rosyjska w marszu na zachód dotarła w okolice Limanowej, zmuszając po krwawych bojach wojska austro-węgierskie do odwrotu. Zwiadowcy rosyjscy dotarli wtedy w rejon Ćwilina i Czarnego Działu. Według relacji ówczesnych mieszkańców Mszana i Słomka były wtedy przedpolem walk" - pisze w swoim serwisie gmina Mszana Dolna.
W walkach z wojskami rosyjskimi wzięły także udział siły polskich legionów. Jeden z takich oddziałów był dowodzony przez oficera legionowego Edwarda Rydza-Śmigłego, późniejszego marszałka. Stoczył on zwycięską potyczkę z oddziałem kawalerii rosyjskiej w rejonie przełęczy "Chyszówki" w pobliżu Jurkowa.
Pomnik ofiar drugiej wojny światowej
Na cmentarzu w Mszanie Dolnej znajduje się także inny pomnik. To kamienny obelisk, który ozdobiono rzeźbami symbolizującymi męczeństwo narodu polskiego i jego walkę o wolność. Jest położony w centralnej części cmentarza u zbiegu głównych alejek. Okazały monument zwieńczony jest figurą orła. W środkowej części pomnika umieszczono urnę z prochami ofiar obozu koncentracyjnego Auschwitz-Borkenau wraz z ziemią spod ściany śmierci bloku 11. Jest to jednocześnie zbiorowa mogiła. Spoczywa tu około 30 osób zamordowanych w czasie drugiej wojny światowej oraz bezpośrednio po wojnie. Na tablicach umieszczonych jest 57 nazwisk mieszkańców Mszany Dolnej i jej okolic. Wszystkie są ponumerowane. Odsłonięcie pomnika odbyło się 31 października 1948 roku. Autorem upamiętnienia był Władysław Jania, artysta rzeźbiarz z Mszany Dolnej, mieszkający w Warszawie, syn Szymona i Anny, zamieszkałych w Słomce.
Pomnik ufundowało społeczeństwo Mszany Dolnej, które w ten sposób oddało hołd pomordowanym w latach 1939-1945 przez Niemców. By powstał ten pomnik, kto mógł sobie na to pozwolić, przeznaczał datek. "Poległym w walce i ofiarom terroru stalinowskiego" - głosi napis na pomniku. Są tu ofiary dwóch egzekucji w Kasinie Wielkiej, do których doszło w 1943 r. Są też najprawdopodobniej cztery nazwiska mężczyzn zastrzelonych przez Niemców w Szczyrzycu, ale nie ma ich ciał, bo pochowano ich tam gdzie zginęli. Piąty z tej grupy ocalał. Do tragedii doszło, gdy grupa mieszkańców Mszany Dolnej wracała po zakończeniu wojny przez Szczyrzyc do rodzinnych domów. W pobliżu klasztoru cystersów w Szczyrzycu mężczyźni ukryli się pod mostem. Doszło tam do strzelaniny, gdy natknęli się na nich niemieccy maruderzy. Żołnierze otworzyli ogień, zabijając wszystkich. Wśród nich był Józef Knapczyk, ojciec babci Zosi. Na tablicy ma numer 20.
Cmentarz w Mszanie Dolnej. Dojazd
Jak dojechać na cmentarz wojenny nr 363 w Mszanie Dolnej? Przejeżdżając przez Mszanę Dolną ul. Piłsudskiego w ciągu drogi krajowej nr 28 skręcamy w ul. Jana Pawła II, by pnąc się w górę minąć rynek.
Następnie skręcamy w prawo w ul. Matejki. Po chwili po lewej stronie zauważymy niewielki parking, kaplicę i wejście na cmentarz.
Jeśli pojawią się problemy z dojazdem, a droga się skomplikuje, pomogą Mapy Google. Kliknij Google Maps i dojedź do celu.
Jeśli pojawią się problemy z dojazdem, a droga się skomplikuje, pomogą Mapy Google. Kliknij Google Maps i dojedź do celu.
Zobacz zdjęcia kwatery żołnierzy z pierwszej wojny światowej.
Oglądaj zdjęcia pomnika ofiar drugiej wojny światowej na cmentarzu w Mszanie Dolnej.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!