Zamek w Lublinie wznosi się na wzgórzu nad miastem. Kojarzy się z daleka z czymś w rodzaju przysadzistej twierdzy, która rozsiadła się na wierzchołku. Jednocześnie w niczym nie przypomina tego, co pojawia się w głowie na dźwięk słowa zamek. Nie jest ani fantazyjnym obrazkiem z czołówki Disneya, daleko mu także do strzelistego szaleństwa księcia Henryka Bawarskiego. Drugą kondygnację trzeba było dobudowywać, by zamienić go w godną króla rezydencję. Wygląda raczej jak osmańska warownia sułtana Sulejmana Wspaniałego w tureckim Stambule. Tto, co dziś widzimy, to zbudowane w stylu neogotyku angielskiego carskie więzienie, które po drugiej wojnie światowej stało się katownią bezpieki. Mimo, że dziś to zamek-muzeum i siedziba Muzeum Narodowego w Lublinie, wiadomo, że więcej w tym legendy niż rzeczywistości.
Spacer do zamku w Lublinie
Do zamku w Lublinie zrobiłem sobie spacer, podczas krótkiego pobytu w tym zachwycającym mieście. Pobyt był jednak krótki, co oznacza, że na Starówkę trzeba było ruszyć biegiem, bo onaczej bym nie zdążył. Ze Starówki lubelskiej i tamtejszego rynku trzeba zejść ulicą Grodzką w kierunku Bramy Grodzkiej. Po zanurzeniu się w lekkim półcieniu, wyłaniamy się z drugiej strony, skąd pięknie widać wzgórze zamkowe.
Przechodzimy przez arkadowy wiadukt, dość wysoki jak na tutejsze warunki, łączący lubelską Starówkę ze wzgórzem zamkowym i pniemy się w górę, ku bramie wejściowej. Z tyłu zostawiamy panoramę miasta. Z prawej widać Dom na Podwalu w Lublinie, obiekt o długiej historii, z własnym kościołem, który dziś mieści klimatyczny hotel. A w dole mamy ulicę Podwale i spory parking pod zamkiem lubelskim, na którym dobrze się zatrzymać, gdy się chce oglądać stary Lublin.
Historia Zamku Lubelskiego
Pierwsza drewniano-ziemna warownia w miejscu, gdzie stoi zamek królewski w Lublinie, powstała już w XII wieku, za czasów Kazimierza Sprawiedliwego, będąc siedzibą kasztelana. W połowie XIII w. powstał okrągły donżon, czyli wieża mieszkalno-obronna, w stylu romańskim, którą można oglądać do dziś. W pierwszej połowie XIV wieku król Kazimierz Wielki postawił w Lublinie zamek murowany, w tym kaplicę Trójcy Świętej, z murami i bramą umieszczoną po zachodnie stronie. Z kolei w 1418 roku król Władysław Jagiełło polecił kościół-kaplicę ozdobić unikatową rusko-bizantyjską polichromią. Jana Długosz dbał tutaj o wychowanie synów Kazimierza Jagiellończyka. Około roku 1520 Zygmunt Stary nakazał przebudować zamek w stylu renesansowym. Budowla została podwyższona o drugą kondygnację, pojawiły się m.in. attyki i nowa brama wraz z wieżą.
W 1569 roku po obradach Sejmu podpisano na zamku Unię Lubelską, dokument, który połączył Polskę i Litwę w jedno silne państwo. 15 lipca tego samego roku książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern złożył przed Zygmuntem II Augustem hołd lenny. Później zamek był wielokrotnie remontowany, a król Jan Kazimierz w 1648 roku kierował stąd obroną przed Szwedami. W latach 1655–1657 zamek wzięli Szwedzi, Węgrzy i Rosjanie, co doprowadziło go do ruiny. Przetrwały jedynie donżon i kaplica. Zupełnie nowy zamek w stylu angielskiego neogotyku mieścił więzienie Królestwa Kongresowego od 1831 roku. Więziono w nim m.in. powstańców styczniowych. Więzienie w Zamku Lubelskim funkcjonowało przez 128 lat, także w czasie drugiej wojny światowej oraz w czasach stalinowskich do 1954 r. Otwarcie Muzeum Narodowego na Zamku Lubelskim odbyło się 21 lipca 1956 roku.
Romańska wieża-donżon
Donżon jest najstarszym zachowanym obiektem na lubelskom wzgórzu zamkowym. Pochodzi z drugiej połowy XII wieku. To mieszkalno-obronna wieża w stylu romańskim, część drewniano-ziemnego grodu i jego jedyna murowana budowla. Dolna część wieży jest z kamienia, górna - z cegieł, a mury mają nawet 3,5 metra grubości. Nad ziemią są trzy kondygnacje, a pod ziemią jedna. Sklepienia są kopulaste. Wewnątrz są spiralne schody.
Od XIV wieku wieża ta była więzieniem, a osadzeni z XVII wieku wyryli na ścianach napisy. W czasie okupacji niemieckiej były tu najcięższe oddziały lubelskiego więzienia nazywane Baszta I, II i III. Teraz w środku jest wystawa, opowiadająca o więzieniu na Zamku Lubelskim. Od 2012 roku na szczycie jest taras widokowy z widokiem na panoramę Lublina. Zwiedzanie tarasu widokowego kosztuje (dane z 2023 r.) 10 zł (bilet normalny) i 8 zł (bilet ulgowy).
Emocje i kontrowersje
Zamek Lubelski wśród lublinian budzi emocje ze względu na swoje niełatwe losy. Część komentujących nie uważa go za zamek, a nawet zabytek, ale za carskie i ruskie więzienie. Jako takie - niewarte uwagi. Ci sceptycznie nastawieni uważają go za zabytek kontrowersyjny. Twierdzą, że taka "pamiątka" nie jest wizytówką Lublina. Przypomina to dyskusje, których niemym bohaterem jest Pałac Kultury i Nauki w Warszawie.
Jednak w muzeum można zobaczyć największą w Polsce kolekcję obrazów Tamary Łempickiej. Do tego są wystawy stałe: Monety i medale na ziemiach Polskich od X do XX wieku, wystawa o dziejach Ziemi Lubelskiej, Historia uzbrojenia i malarstwo batalistyczne oraz Galeria sztuki zdobniczej i malarstwa europejskiego od XVI do XX wieku. Pozostałe to: Grupa Zamek i awangarda, Galeria malarstwa polskiego XIX-XX wieku i Galeria malarstwa cerkiewnego.
Godziny otwarcia Zamku Lubelskiego
Zamek w Lublinie w sezonie zimowym, który trwa od października do marca udostępnia wystawy stałe i kaplicę zamkową od wtorku do czwartku i w niedzielę od godz. 9:00 do 17:00 oraz od 9:00 do 18:00 w piątki i soboty. Codziennie można wchodzić na wieżę zamkową otwartą od 9:00 do 19:00.
W sezonie letnim od kwietnia do września wystawy stałe na zamku w Lublinie i kaplicę zamkową można oglądać od 9:00 do 18:00 od wtorku do czwartku i w niedziele oraz od 9:00 do 19:00 w piątki i soboty. Wieżę można obejrzeć codziennie od 9:00 do 21:00. Za karnet normalny ze wstępem na ekspozycje stałe, co kaplicy i na wieżę zapłacimy 40 zł, a za ulgowy 30 zł. Bilet rodzinny z dziećmi do 16 lat kosztuje 30 zł.
Jakie zabytki są w Lublinie?
Lublin ma niesamowite szczęście do swojej burzliwej historii, dzięki której można oglądać zabytki z różnych epok. Co zwiedzić w Lublinie? Skarby. W Lublinie można zwiedzić Stare Miasto i rynek. Warta obejrzenia jest średniowieczna Brama Krakowska, a obok niej XIV-wieczna gotycka baszta obronna czyli Brama Półokrągła. Niedaleko jest przewrotny kamień nieszczęścia. Warto zwiedzić lubelskie podziemia, do której wejście jest w Starym Ratuszu, czyli trybunale Koronnym na rynku. Całkiem blisko jest Brama Grodzka, czyli Brama Żydowska, prowadząca z zamku na Stare Miasto. Warto oglądać kamienice w Lublinie, zwłaszcza te na rynku Starego Miasta.
Czytaj więcej: Most gotycki w Kłodzku
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów jest zamek lubelski. Na wizytę czeka w nim gotycka kaplica zamkowa Trójcy Świętej zbudowana w latach 1341-1370. W środku znajdują się unikatowe XV-wieczne bizantyjskie malowidła, które koniecznie trzeba zobaczyć. Od XVII wieku kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim ma szczyt w stylu lubelskiego renesansu. Na zamku jest także XIII-wieczny romański donżon. Opodal stoi Dom na Podwalu. Trzeba też zwrócić uwagę na kościół św. Jana, jedną z najstarszych świątyń w Lublinie - kościół św. Sebastiana oraz sobór Przemienienia Pańskiego. Warte obejrzenia są wieża i brama trynitarska. Można także pójść na XIX-wieczny Plac Litewski. Warto zobaczyć dom Janiny Porazińskiej, znanej pisarki. To tylko część wspaniałych pomników historii Lublina.
Jak dojechać do zamku w Lublinie?
Zamek w Lublinie - Muzeum Narodowe w Lublinie znajduje się w ścisłym centrum miasta, naprzeciwko Dworca Głównego PKS. Zamek w Lublinie dojazd ma i łatwy, i trudny. Najłatwiej dojechać tam samochodem. Przed samym muzeum przy ul. Zamkowej 9 mogą parkować wyłącznie osoby z niepełnosprawnością ruchu. By skorzystać z trzech miejsc dla nich przeznaczonych trzeba, jadąc od al. Tysiąclecia, skręcić w prawo w ul. Zamkową, tuż przed rondem im. Romana Dmowskiego. Z kolei parking ogólnodostępny znajduje się na pl. Zamkowym, na który wjedziemy od al. Tysiąclecia lub od ul. Kowalskiej. Jest to całodobowy parking płatny w parkomacie w godzinach od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 18:00 i niestrzeżony. W weekendy i święta nie ma opłaty.
Do zamku w Lublinie - Muzeum Narodowego można też dojechać autobusem. Najbliższy przystanek to "Dworzec Główny PKS 01" oraz przystanek "Dworzec Główny PKS 02" po przeciwnej stronie ulicy. Zatrzymują się tam autobusy o numerach: 1, 2, 4, 5, 6, 17, 18, 22, 29, 31, 32, 34, 39, 52, 57, 150. Aby z przystanku dostać się do siedziby Muzeum Narodowego, należy wejść po wysokich schodach prowadzących z pl. Zamkowego na szczyt wzgórza zamkowego i Zamku Lubelskiego. Jest też możliwe wejście ul. Zamkową od strony al. Tysiąclecia i ronda im. Romana Dmowskiego, wejście jest brukowane, ale łagodne i bez schodów, ale raczej nie dla wózków inwalidzkicb.
Problem z trafieniem? Można kliknąć w Mapy Google.
Gotycka Kaplica Świętej Trójcy na zamku w Lublinie.
Na pierwszym planie romański donżon z neogotyckim krenelażem na szczycie.
Wnętrze gotyckiej Kaplicy Świętej Trójcy na zamku w Lublinie pokrywają bizantyjskie freski.
To, co widać z tyłu, to odrzwia bramy wjazdowej do neogotyckiego zamku lubelskiego z 1827 roku. Są jednokondygnacyjne, dwuskrzydłowe, zabezpieczone wielowarstwowo farbą olejną. Brama otwierała przejazd na dziedziniec zamkowy od czasu ukończenia budowy pierwszej części gmachu - najpierw skrzydła południowego, przeznaczonego na pomieszczenia więzienne, a następnie zachodniego - na biura sądowe.
Makieta zamku lubelskiego wykonana na podstawie inwentarza zamku z 1564 r. oraz ryciny z Hogenberga z początku XVII w. Przedstawia lubelską rezydencję królewską w czasie jej największej świetności w przeddzień sejmu unijnego z 1569 r. Makietę tę wykonał Michał Mroczka.
Skarabeusz uskrzydlony, III Okres Przejściowy - Okres Późny, około 1069-332 r. p.n.e., wykonany z fajansu egipskiego. Eksponat z Muzeum Narodowego w Warszawie.
Zamki w woj. lubelskim
Ile zamków jest w woj. lubelskim? W woj. lubelskim jest 18 zamków. Zamki Lubelszczyzny to: zamek w Bełżycach, zespół pałacowo-parkowy Radziwiłłów w Białej Podlaskiej, zamek w Bochotnicy, zamek wysoka Górka w Chełmie oraz wieża w Bieławinie. A to jeszcze nie wszystkie zamki w woj. lubelskim.
Są jeszcze: zamek w Janowcu, zamek w Kazimierzu Dolnym, zamek w Krasnymstawie, zamek w Krupem, zamek w Lublinie, donżon w Lublinie, zamek w Łęcznej, zamek w Sielcu, zamek w Skierbieszowie, dwór obronny w Skokówce, wieża w Stołpiu, zamek Strzyżewicki oraz wieża Ariańska w Wojciechowie.
A ile zamków jest w Polsce? W Polsce są 402 zamki. Wyliczył to Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!