Od razu po wejściu do kaplicy zamkowej w Lublinie uznałem, że godna jest osobnego wpisu. W tym unikatowym miejscu doszło bowiem do niezwykle rzadkiego w tak wyraźnej formie zjawiska przemieszania dwóch stylów, dwóch odmiennych kultur. Oto bowiem mamy świątynię średniowieczną wzniesioną w stylu gotyckim, który był wizytówką Zachodu. Lecz to przecież Lublin na odległych wschodnich rubieżach ówczesnej Europy. Król Władysław Jagiełło, który w mieście był 35 razy, nakazał, by kaplicę wybudowaną przez Kazimierza Wielkiego przyozdobili malarze bizantyńsko-ruscy. Efekt przeszedł najśmielsze oczekiwania, a królewski kościół, w którym w 1569 roku wznoszono dziękczynne modły po podpisaniu Unii Lubelskiej i złączeniu Polski oraz Litwy w potężne państwo, do dziś jest w stanie wywrzeć ogromne wrażenie. Może w sekundę dosłownie odebrać mowę.
Kaplica przynależna do Zachodu
Będąc w Lublnie nie sposób tego na własne oczy nie zobaczyć! Kaplica Trójcy Świętej na zamku w Lublinie to jeden z najcenniejszych zabytków sztuki średniowiecznej w Polsce i w Europie. Kościół powstał w drugiej połowie XIV wieku jako kaplica królewska i popularny wtedy kościół dwukondygnacyjny o kwadratowej nawie i wielobocznie zamkniętym prezbiterium. Nawę przykrywa sklepienie gwiaździste wsparte na ośmiobocznym słupie. Z najstarszych wzmianek wynika, że kaplica miała funkcjonować już w 1326 r. Zachodniej proweniencji architektura gotycka łączy się tu idealnie ze wschodnią tradycją polichromii rusko-bizantyjskiej. Kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskiem ma dwie kondygnacje. Górna była przeznaczona dla króla. Władcy służył niewielki balkon-chór. W dole odbywało się nabożeństwo celobrowane w jednofilarowej świątyni, jakich wiele było w łacińskiej średniowiecznej Europie. Część niższa, przyziemna, była przeznaczona dla duchownych. Przejściem były strome schody umieszczone w grubym murze północnym i południowym.
Turyści wchodzą do kwadratowej nawy górnej kaplicy z wielobocznym przedłużonym prezbiterium. W samym środku znajduje się filar podpierający sklepienie gwiaździste. Między nawą a prezbiterium znajduje się łuk tęczowy, prosty, wycięty w ścianie. Układ przestrzenny jest identyczny w niższej kondygnacji. Ten podział wnętrza był charakterystyczny dla późnego gotyku, a użyte rozwiązania takie jak żebra sklepienne, wsporniki, zamknięte ostrym łukiem okna i portale są elementami kultury zachodniej Europy, co tu - daleko na wschodzie - mogło mieć kolosalne znaczenie symboliczne. W XVI wieku budowla otrzymała renesansowy portal na zachodniej elewacji, a w XVII wieku szczyt fasady frontowej w stylu renesansu lubelskiego.
...i połączona ze Wschodem
Dekoracja malarska należy do kręgu kultury bizantyńskiej i oparta jest na uświęconym wielowiekową tradycją kanonie ikonograficznym. W Bizancjum istniała ścisła spójność ideowa malowideł z architekturą. Obrazy "dopowiadały" bowiem symbolikę architektury, a wizerunki były wpisane we wnętrze zgodnie z zasadą hierarchii. Kosmos stworzony przez Boga odzwierciedlał kościół, stąd też wieczna chwała boska odzwierciedlona była na sklepieniu. Tam też znajdują się wizerunki aniołów oraz - w prezbiterium - otoczony przez nich Chrystus w Majestacie, a u jego stóp godło Jagiellonów. Niżej znajdowali się prorocy. W nawie zaś znajdowały się obrazy na motywach ewangelicznych. Z kolei w prezbiterium królowała eucharystia. To wszystko uzupełniały sceny z życia Jezusa Chrystusa, Maryi Panny i świętych. M. in. scena "Gościnność Abrahama". Filar zaś, który tutaj jest wyjątkowo piękny, służył jako ustawiona w centrum nawy kolumna niebios, wyrażająca połączenie świata doczesnego i boskiego.
W czasie 48-letniego panowania Władysław Jagiełło gościł w Lublinie 35 razy i tutaj w 1386 roku na zjeździe szlachty koronnej został powołany na tron polski. Nadał świątyni królewski charakter i to na jego polecenie w początku XV wieku malarze ruscy pokryli wnętrze świątyni malowidłami bizantyńsko-ruskimi. Te polichromie oparte są na uświęconym wielowiekową tradycją kanonie ikonograficznym. Polichromia lubelskiej kaplicy została wykonana zgodnie z zasadami Bizancjum. Zaprawa z wapna i drobno ciętych włókien pokrywała niewielkimi partiami powierzchnię ścian. Fragment taki malarz mógł ukończyć w ciągu jednego dnia. Artysta malował barwnikami mineralnymi ucieranymi z wodą na wilgotnym, ale gładkim tynku, przy czym kontury były ryte, by je bardziej uwadatnić. Tak przygotowane farby były w procesie twardnienia zaprawy utrwalane krystalicznym węglanem wapnia. Zachował się napis fundacyjny w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, z którego wynika, że polichromię ukończonw w dniu św. Wawrzyńca 10 sierpnia 1418 roku. Za całość odpowiadał mistrz Andrzej, a pomagali mu malarze Kurył (Cyryl) i Juszko. Znawcy mówią o powiązaniach ze szkołą twerską i nowogrodzką oraz o wpływach bałkańskich. Opowiada o tym fragment "Modlitwa fundatora": Władysław Jagiełło bez oznak godności monarszej klęczy przed Chrystusem, a Matka Boska i św. Mikołąj polecają go Stwórcy. Na ścianie łuku tęczowego jest też konny portret Jagiełły, a naprzeciwko napis fundacyjny.
Unia Lubelska i łut szczęścia
W 1569 roku na zamku w Lublinie obradował Sejm, na którym podpisano Unię Lubelską. Przez kikka miesięcy na zamku mieszkał król Zygmunt II August. 29 czerwca 1569 roku w kaplicy odbyło się uroczyste nabożeństwo dziękczynne po zjednoczeniu Polski i Litwy w jedno silne państwo. Na ścianach kaplicy można znaleźć wyryte daty. Na konstrukcji schodów na chór jest napis "unia facta est cum Ducatus Lytwanie", co świadczy o zawarciu historycznego porozumienia. W XVII wieku w czasie wojen szwedzkich i kozackich zamek popadł w ruinę, ocalały jednak Kaplica Trójcy Świętej i romański donżon. Gdy w miejscu danego zamku w latach 20. XIX wieku wzniesiono budynek w stylu neogotyckim z przeznaczeniem na więzienie, średniowieczne malowidła zakryto warstwą zaprawy i pobielono wapnem.
W XIX wieku kaplicę połączono z wzniesionym w miejscu ruiny dawnego zamku więzieniem. Renesansowy portal zamieniono w okno, a o malowidłach zapomniano. W 1899 roku Józef Smoliński, malarz z Lublina, zauważył jednak fragmenty polichromii, które ukazywały się spod odpadającej wapiennej farby. Na drewnianych schodach udało mu się odkryć scenę, którą skopiował i opisał. Odkryciem zainteresował Akademię Umiejętności w Krakowie oraz Carską Komisję Archeologiczną w Petersburgu. W 1917 roku rozpoczęły się pierwsze prace przy konserwacji malowideł. Stan obrazów uległ pogorszeniu wskutek drugiej wojny światowej oraz zaniedbań powojennych. Kompleksowe zabezpieczenie gmachu kaplicy oraz konserwacja malowideł rozpoczęły się w 1976 roku. Oryginalne freski zostały wydobyte spod wielu nowszych warstw naniesionych podczas przemalowywania, remontów i uzupełniania łat tynku nakładanych przez wieki. Konserwacja ta zakończyła się w 1997 roku.
Godziny otwarcia kaplicy na Zamku Lubelskim
Kaplica Trojcy Świętej na Zamku Lubelskim jest czynna w sezonie zimowym od października do marca od poniedziałku do czwartku i w niedziele od godz. 9:00 do 17:00. W piątek i sobotę można ją zwiedzać w godzinach 9:00 - 18:00.
Z kolei w sezonie letnim, który trwa od kwietnia do września Kaplica Trojcy Świętej na Zamku Lubelskim jest udostępniona do zwiedzania od 9:00 do 18:00 od poniedziałku do czwartku i w niedzielę oraz od godz. 9:00 do 19:00 w piątki i soboty.
Ile kosztuje zwiedzanie Kaplicy Trójcy Świętej?
Bilety do Kaplicy Trócy Świętej na zamku w Lublinie kosztują 15 zł za bilet normalny oraz 10 zł za ulgowy (dane z 2023 r.). Bilety można kupować w kasie, w biletomacie na dziedzińcu zamkowym oraz w internecie na stronie Muzeum Narodowego w Lublinie.
Bilety do Kaplicy Trójcy Świętej można kupowaćć na konkretną, pełną godzinę (9:00, 10:00, 11:00 itd.) W Kaplicy Trójcy Świętej obowiązuje limit zwiedzających na godzinę. Maksymalnie może tam przebywać w tym czasie 60 osób. Chodzi o względy konserwatorskie i ochronę malowideł.
Jakie zabytki są w Lublinie?
Lublin ma niesamowite szczęście do swojej burzliwej historii, dzięki której można oglądać zabytki z różnych epok. Co zwiedzić w Lublinie? Skarby. W Lublinie można zwiedzić Stare Miasto i rynek. Warta obejrzenia jest średniowieczna Brama Krakowska, a obok niej XIV-wieczna gotycka baszta obronna czyli Brama Półokrągła. Niedaleko jest przewrotny kamień nieszczęścia. Warto zwiedzić lubelskie podziemia, do której wejście jest w Starym Ratuszu, czyli trybunale Koronnym na rynku. Całkiem blisko jest Brama Grodzka, czyli Brama Żydowska, prowadząca z zamku na Stare Miasto. Warto oglądać kamienice w Lublinie, zwłaszcza te na rynku Starego Miasta.
Czytaj więcej: Most gotycki w Kłodzku
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów jest zamek lubelski. Na wizytę czeka w nim gotycka kaplica zamkowa Trójcy Świętej zbudowana w latach 1341-1370. W środku znajdują się unikatowe XV-wieczne bizantyjskie malowidła, które koniecznie trzeba zobaczyć. Od XVII wieku kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim ma szczyt w stylu lubelskiego renesansu. Na zamku jest także XIII-wieczny romański donżon. Opodal stoi Dom na Podwalu. Trzeba też zwrócić uwagę na kościół św. Jana, jedną z najstarszych świątyń w Lublinie - kościół św. Sebastiana oraz sobór Przemienienia Pańskiego. Warte obejrzenia są wieża i brama trynitarska. Można także pójść na XIX-wieczny Plac Litewski. Warto zobaczyć dom Janiny Porazińskiej, znanej pisarki. To tylko część wspaniałych pomników historii Lublina.
Jak dojechać do zamku w Lublinie?
Zamek w Lublinie - Muzeum Narodowe w Lublinie znajduje się w ścisłym centrum miasta, naprzeciwko Dworca Głównego PKS. Najłatwiej dojechać tam samochodem. Przed samym muzeum przy ul. Zamkowej 9 mogą parkować wyłącznie osoby z niepełnosprawnością ruchu. By skorzystać z trzech miejsc dla nich przeznaczonych trzeba, jadąc od al. Tysiąclecia, skręcić w prawo w ul. Zamkową, tuż przed rondem im. Romana Dmowskiego. Z kolei parking ogólnodostępny znajduje się na pl. Zamkowym, na który wjedziemy od al. Tysiąclecia lub od ul. Kowalskiej. Jest to całodobowy parking płatny w parkomacie w godzinach od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 do 18:00 i niestrzeżony. W weekendy i święta nie ma opłaty.
Do zamku w Lublinie - Muzeum Narodowego można też dojechać autobusem. Najbliższy przystanek to "Dworzec Główny PKS 01" oraz przystanek "Dworzec Główny PKS 02" po przeciwnej stronie ulicy. Zatrzymują się tam autobusy o numerach: 1, 2, 4, 5, 6, 17, 18, 22, 29, 31, 32, 34, 39, 52, 57, 150. Aby z przystanku dostać się do siedziby Muzeum Narodowego, należy wejść po wysokich schodach prowadzących z pl. Zamkowego na szczyt wzgórza zamkowego i Zamku Lubelskiego. Jest też możliwe wejście ul. Zamkową od strony al. Tysiąclecia i ronda im. Romana Dmowskiego, wejście jest brukowane, ale łagodne i bez schodów, ale raczej nie dla wózków inwalidzkicb.
Problem z trafieniem? Można kliknąć w Mapy Google.
Zobacz zdjęcia z Kaplicy Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim.
Zamki w woj. lubelskim
Ile zamków jest w woj. lubelskim? W woj. lubelskim jest 18 zamków. Zamki Lubelszczyzny to: zamek w Bełżycach, zespół pałacowo-parkowy Radziwiłłów w Białej Podlaskiej, zamek w Bochotnicy, zamek wysoka Górka w Chełmie oraz wieża w Bieławinie. A to jeszcze nie wszystkie zamki w woj. lubelskim.
Są jeszcze: zamek w Janowcu, zamek w Kazimierzu Dolnym, zamek w Krasnymstawie, zamek w Krupem, zamek w Lublinie, donżon w Lublinie, zamek w Łęcznej, zamek w Sielcu, zamek w Skierbieszowie, dwór obronny w Skokówce, wieża w Stołpiu, zamek Strzyżewicki oraz wieża Ariańska w Wojciechowie.
A ile zamków jest w Polsce? W Polsce są 402 zamki. Wyliczył to Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.
Znasz? Skomentuj!