Tego nie wiesz o Kanale Augustowskim. Generał zdecydował

Będąc w Augustowie pokręciliśmy się trochę nad wodą, świadomi, że przebiega tędy słynny Kanał Augustowski, chluba Podlasia, pomnik historii, niegdyś polsko-białoruski kandydat do wpisania na listę dziedzictwa UNESCO. Augustów to ważny punkt na mapie kanału. Śluza Augustów, nad którą można przejść ulicą, dzieli międzynarodowy szlak transportu wodnego na dwa odcinki: wschodni i zachodni. W Augustowie znajduje się także Muzeum Kanału Augustowskiego, w którym można dowiedzieć się jak, dzięki jazom i śluzom, powstał ten korytarz transportowy.

Augustowski cud techniki 

Tuż przy śluzie Augustów znajduje się głaz - pomnik Ignacego Prądzyńskiego. Generał dywizji armii Królestwa Polskiego był jednym z najwybitniejszych strategów XIX wieku, a jednocześnie zdolnym inżynierem. Po osobistym wykonaniu kompletu pomiarów, nie tylko zaprojektował kanał, ale także nadzorował niemal całkowite jego wykonanie. Pierwsze statki, które tędy pływały, były ciągnięte przez konie. Kanał był jednak używany głównie do spławiania drewna wodowanego na bindugach na brzegach jezior. 

Czytaj więcej: Kolumna Trójcy Przenajświętszej w Ołomuńcu

Dziś w tym miejscu śluzują głównie jednostki turystyczne, a znaczenie handlowe Kanału Augustowskiego jest albo nikłe, albo niemal zerowe. Nie przypomina on też już swego pierwowzoru. Był bowiem przez lata unowocześniany, licówki ceramiczne zamieniano na beton, kanały umacniane wikliną zyskały obmurowania betonowe. Po drugiej wojnie światowej wymieniono wrota śluz. Rzeka Netta, która tutaj w Augustowie rozlewa się szerokim akwenem przyciąga turystów malowniczymi plażami, podobnie sąsiednie jeziora - Necko, Sajno, Studzieniczne i Białe. Z kanału korzystają także statki Żeglugi Augustowskiej. Dziś jest on jednak w największym stopniu ceniony przez kajakarzy i żeglarzy. 

Mazurska trasa marzeń dla wodniaka

Kanał Augustowski to zbudowana w latach 1824-1839 droga wodna, która łączy dopływy Wisły z Bałtykiem, umożliwiając żeglugę z Biebrzy, przez kanał o długości 101 kilometrów do Niemna, a następnie do Zatoki Kurońskiej na Morzu Bałtyckim. Kanał Augustowski dzieli się na odcinki zachodni o długości 32,5 km i wschodni, długi na 68,5 km. Na całej trasie jest 18 śluz. W czasach, kiedy Gdańsk należał do Królestwa Prus, Cesarstwa Niemieckiego i Republiki Weimarskiej, a handel paraliżowała polsko-pruska wojna celna, miał on zapewniać swobodną komunikację z międzynarodowymi szlakami handlowymi.

Czytaj więcej: Willa gangstera "Dziada"

Dziś kanał znaczenia tego nie ma, ze względu na nowy układ geopolityczny i zupełnie nowe polskie porty, które przejęły transport. Dodatkowo dolne odcinki Biebrzy i Narwi nie są uregulowane, przez co, ewentualny regularny transport z Wisły jest niemożliwy. Jednak Kanał Augustowski łącznie z Narwią i Biebrzą oraz Wisłą tworzy XVI-wieczny szlak Batorego. Jeszcze lepiej, że dziś szlak znowu jest żeglowny. W 2008 roku odbudowano bowiem stopnie wodne od Kurzyńca do Niemnowa. Wtedy to ponownie urdrożniono połączenie z Niemnem. W 2002 roku kanał zyskał znaczenie regionalnej drogi wodnej o klasie Ia, którą mogą pływać statki i barki z napędem o długości 24 metrów, maksymalnej szerokości 3,5 metra i zanurzeniu 1 metra. Wydaje się, że główny jego potencjał to wszelakiego rodzaju turystyka wodna, a pokonanie całego szlaku Batorego, może stać się nie lada atrakcją.

Szlakiem augustowskich śluz i jazów

Jakie śluzy są na trasie Kanału Augustowskiego? Śluzy na kanale Augustowskim to: Śluza Dębowo, Śluza Sosnowo, Śluza Borki, Śluza Białobrzegi, Śluza Augustów, Śluza Przewięź, Śluza Swoboda, Śluza Gorczyca, Śluza Paniewo, Śluza Perkuć, Śluza Mikaszówka, Śluza Sosnówek, Śluza Tartak, Śluza Kudrynki, Śluza Kurzyniec, Śluza Wołkuszek, Śluza Dąbrówka, Śluza Niemnowo. Trzy ostatnie śluzy leżą w Białorusi. 

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Skrzydlnej

Szesnaście z nich to śluzy jednokomorowe. Śluza Paniewo jest śluzą dwukomorową. Z kolei śluza Niemnowo była śluzą trzykomorową, ale w latach 2004-2006 rozbudowano ją i obecnie jest czterokomorowa. Na odcinku od Biebrzy do Augustowa jednostki pokonują na śluzach przewyższenie 15 metrów, a na odcinku od Augustowa do Niemna - 41 metrów. Na trasie nie brakuje jazów, upustów, sztucznych kanałów i przekopów.

W muzeum o hydrotechnicznym zabytku

Muzeum Historii Kanału Augustowskiego, a właściwie  dział Historii Kanału Augustowskiego, to filia Muzeum Ziemi Augustowskiej, położona nieopodal Kanału Augustowskiego i śluzy Augustów w dworku Prądzyńskiego przy ul. 29 Listopada 5a, z którym jednak gen. Prądzyński nie miał nic wspólnego. Muzeum to powstało w 1973 roku, a obecna ekspozycja - w 1988 r. W zbiorach muzealnych są 1643 pozycje. Są tam na przykład notatki gen. Prądzyńskiego.

Czytaj więcej: Fantastyczne Czechy

Muzeum Historii Kanału Augustowskiego jest czynne od 15 maja do 15 września od wtorku do piątku od godz. 9:00 do 16:00, a w sobotę i niedzielę od godz. 9:00 do 16:00. Poza sezonem zwiedzanie Muzeum Historii Kanału Augustowskiego jest możliwe po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. Bilety normalne są po 10 zł, ulgowe po 8 zł, a rodzinne po 25 zł (ceny z 2023 r.). Budynek nie jest przystosowany dla osób niepełnosprawnycn ruchowo.

Rejs Kanałem Augustowskim

Po Kanale Augustowskim można przepłynąć się statkiem Żeglugi Augustowskiej, która co roku przewozi 100 tys. pasażerów. Jej jednostki pływają trasą zabytkowego kanału. Można popłynąć szlakiem papieskim na jezioro Studzieniczne, odwiedzając po drodze jezioro Necko ze śluzowaniem w Przewięzi. Koszt takiego rejsu to 70 zł od osoby. Dzieci do 6 lat płyną za 10 zł, a dzieci w wieku od 7 do 10 muszą mieć bilet za połowę ceny (dane z 2023 r.).

Czytaj więcej: Ogród japoński Siruwia w Karkonoszach

Dostępna jest także wycieczka w Dolinę Rospudy. Statek mija piękne, spacerowe trasy na bulwarach po obu stronach rzeki Netty, następnie statki wpływają na jezioro Necko, a potem na jezioro Rospuda. Taki rejs to koszt 40 zł od osoby. Dzieci do 6 lat płyną za 10 zł, a dzieci w wieku od 7 do 10 muszą mieć bilet za połowę ceny (dane z 2023 r.). Możliwy jest także indywidualny rejs statkiem. Żegluga Augustowska jest armatorem, w którego barwach pływają: 200-osobowe "Sajno" i "Serwy", 250-osobowy "Bystry" oraz 330-osobowy katamaran "Swoboda".

Uzdrowisko Augustów

Augustów to znane uzdrowisko. Leczy się tam: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby reumatologiczne, choroby naczyń obwodowych, osteoporozę. W leczeniu wykorzystywane są torfy ze złoża "Kolnica" zaliczone do kopalin leczniczych podstawowych. Nic dziwnego, że w Augustowie znajdziemy sanatorium uzdrowiskowe i zakład przyrodoleczniczy oraz park zdrojowy ze ścieżką ruchową o długości 1 kilometra.

Czytaj więcej: Schronisko PTTK Maciejowa

Częściowy status uzdrowiska trzydziestotysięczny Augustów o historii sięgającej XIV wieku, gdy stał tam krzyżacki zamek Metenburg, uzyskał w 1971 r. Pełne prawa miejscowości uzdrowiskowej miasto uzyskało w 1993 roku. Od 1976 r. nad jeziorem Necko funkcjonuje Sanatorium Uzdrowiskowe "Augustów", którego specjalnością są zabiegi z wykorzystaniem borowiny, np. okłady borowinowe.

Jak dojechać do śluzy Augustów?

Jak dojechać do śluzy Augustów w Augustowie? Z Warszawy wybieramy drogę E67 na wschód do Białegostoku. Następnie skręcamy i jadąc tą samą drogą kierujemy się na północ. Droga krajowa nr 8 doprowadzi nas do samego Augusotowa. W mieście skręcamy nieco na wschód na drogę krajową nr 16 do polsko-lietewskiego przejścia granicznego w Ogrodnikach.

Czytaj więcej: Dąb Mieszko w Warszawie

Wkrótce jesteśmy na moście, który jest przerzucony nad kanałem i śluzą. Dalej jest kolejny most nad rzeką Nettą z punktem widokowym. Na tablicy napis: "Kanał Augustowski". Pięknie tu i warto się przejść na spacer, a być może nawet zwodować kajak, czy wskoczyć na łódź.

Mieliśmy niedaleko, bo na naocleg wybraliśmy  Punkt Mazury w Sędkach niedaleko Ełku nad jeziorem Selmęt Wielki.
Jeśli pojawią się trudności z dojazdem do Augustowa, można kliknąć w Mapy Google.

Śluza Augustów.

Pomnik generała Ignacego Prądzyńskiego.

Budynek Muzeum Kanału Augustowskiego.

Port w Augustowie na rzece Netta.

A tak wygląda akwen kanału Augustowskiego w Augustowie. Spacery, kawiarnie, łodki, rozrywka. ZImą jest sennie, a wszystko czeka na lato.

Po spacerze nad wodą zjedliśmy w tawernie Fisza Concept by Marcin Budynek. To wspaniałe, przytulne miejsce z doskonałym jedzeniem. Mimo niesprzyjającej pory roku, drzwi się nie zamykały.

 

Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.