Praski zegar astronomiczny

Praski zegar astronomiczny znany jest inaczej jako praski orloj, czyli w języku staroczeskim po prostu zegar na wieży (Pražský orloj, Staroměstský orloj). Ten niesamowity mechanizm ma tyle działających bezbłędnie funkcji, że - jeśli wziąć pod uwagę, że powstał ponad sześćset lat temu - jego twórca, praski zegarmistrz, musiał być nie tylko geniuszem, ale wręcz kimś na miarę Leonardo da Vinci. Zresztą jego geniusz zdaje się potwierdzać niesłabnące zainteresowanie czasomierzem. Chronometr ten oglądają w sezonie tysiące turystów dziennie. Wpatrzony w cyferblat tłum wydaje się stać tutaj nieprzerwanie, tylko na chwilę rzednie, by ci którzy już się napatrzyli ustąpili miejsca nowym. Fenomen pomiaru czasu otrzymał tu godne opakowanie, które oniemiałych ludzi pozostawia w zachwycie od stuleci. Trzeba do nich w Pradze, stolicy Czech, dołączyć.

Ścienna "aplikacja" z zegarem i kalendarzem

Na południowej ścianie ratusza staromiejskiego w Pradze (Staroměstská radnice), który stoi przy praskim Rynku Staromiejskim (Staroměstské náměstí) znajduje się unikatowy zabytek, do którego ciągną z całego świata nieprzebrane rzesze ludzi zafascynowanych w jakiś sposób technologią, która sprawia, że niezwykły czasomierz odmierza dokładnie teraźniejszość mniej więcej od momentu, gdy u nas rozegrała się bitwa pod Grunwaldem. Jest to najstarsze w Europie tego typu urządzenie.

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Skrzydlnej

Praski zegar astronomiczny, inaczej praski Orloj (Pražský orloj, Staroměstský orloj), to skonstruowany w 1410 roku zegar o licznych funkcjach, nie tylko cieszących oko, ale także takich, które dostarczały ludziom przez setki lat cennych informacji. W zasadzie można powiedzieć, że to coś w rodzaju średniowiecznej "aplikacji" z czasem i datą uwidocznioną na tarczy, kalendarzem i informacją o porach roku, fazach Księżyca, położeniu Słońca, cyklach astronomicznych i kilku drobniejszych sprawach. Ta "aplikacja" działa nieprzerwanie 613 lat (tyle było w 2023 r.).

Niesamowity spektakl na Rynku Staromiejskim

O każdej pełnej godzinie od 9 rano do 11 wieczorem w zegarze uruchamia się pochód dwunastu apostołów, których widać w dwóch oknach powyżej zegara. W lewym oknie zobaczymy świętych: Piotra, Mateusza, Filipa, Pawła i Szymona. Z kolei w prawym: Jakuba, Andrzeja, Judę, Tomasza, Jan Ewangelistę i Barnabę. Gdy święci się chowają pieje umieszczony nad nimi kogut, symbol życia. Zaczynają się także ruszać ruchome figury po jego bokach. Są więc cztery figury: mędrca, astronoma z teleskopem, kronikarza z foliałem i Archanioła Michała, obrońcy Kościoła z mieczem i tarczą. Można też zobaczyć Śmierć z dzwonkiem i klepsydrą, Turka, Skąpca trzymającego sakiewkę i postać z lustrem. Spektakl jest krótki, więc jeśli ktoś jest akurat zajęty dokładaniem napisów do rolki, to będzie musiał najprawdopodobniej czekać godzinę na następną odsłonę. Przedstawienie, choć krótkie, oglądają setki osób z całego świata. W sezonie tłum przerzedza się dopiero w nocy. Dla prażan - rzecz jasna - zegar to nic nadzwyczajnego. Ale zebrani wpatrują się w potężny cyferblat, śledząc pilnie wpraowione w ruch figury. Tłum rozpierzcha się na dwa kwadranse po tym jak na zakończenie rozlega się dźwięk dzwonu ze szczytu wieży ratuszowej. Potem ciżba znów gęstnieje. Ludzi jest przez cały czas tyle, że nawet bruk jest tu wypolerowany jak lustro.|
Zegar Orloj pokazuje czas środkowoeurupejski, babiloński i gwiezdny jednocześnie jako jedyny na świecie. Pozwala zorientować się w położeniu ciał niebieskich. Malowidła Josefa Mánesa wskazują, w jakim znaku zodiaku jest Słońce. 

Czytaj więcej: Dąb Mieszko w Warszawie 

Latem władze miasta uruchamiają na zegarze projekcję wideomappingu, podczas której Orloj przybliża najważniejsze wydarzenia z  czeskiej historii!
"Bardzo wiele opowieści krąży na temat powstania praskiego zegara. Ale najbardziej znana jest ta, która opowiada, że zbudował go Mistrz Hanuš w 1410 roku. Ówcześni rajcy miasta tak zachwycili się zegarem, że zaczęli się obawiać, aby Mistrz Hanuš nie zbudował jego kopii w innej europejskiej metropolii. Dlatego wydali rozkaz i pewnej ciemnej nocy Mistrz Hanuš został oślepiony, a dzięki temu Orloj jest tylko w Pradze. Niezależnie od tego, czy ta opowieść jest prawdziwa, czy nie, to o każdej pełnej godzinie w dwóch okienkach pod daszkiem ukazuje się dwunastu apostołów, którzy jednocześnie ożywiają figurki umieszczone po bokach. Jest tu też Kościotrup bijący w dzwon, Turek kręcący głową, Skąpiec z mieszkiem pieniędzy i Próżniak oglądający się w lustrze. Całe przedstawienie kończy się pianiem złotego koguta i biciem wielkiego dzwonu na szczycie wieży. Opowiadają, że przy pierwszym porannym pianiu koguta, z Pragi uciekają duchy i diabły" - pisze servis Visit Czechia o tym fenomenie. Według legendy zegarmistrz, dowiedziawszy się o spisku miał stracić rękę, gdy próbował uszkodzić maszynerię. Według innej opowieści miał zginąć w trybach chronometru. Zegar miał być uszkodzony przez długi czas, a prażanie mieli wierzyć, że w wieży straszy duch okaleczonego rzemieślnika. Kilka razy w roku w nocy pod zegarem odbywa się wypatrywanie ducha zegarmistrza. 

Historia ratusza staromiejskiego w Pradze

Ratusz staromiejski w Pradze powstawał stopniowo od 1338 roku. Najpierw był po prostu narożną kamienicą zajętą przez rajców miejskich. Później nad domem, po którym do dziś pozostał gotycki portal, wyrosła wieża, na której jest dzwon. Potem dołączono drugą kamienicę, a w piwnicy powstała w 1381 roku kaplica Maryi Panny, którą zaprojektował Peter Parler. W 1402 roku na ścianie ratusza znalazł się pierwszy zegar. A w 1490 roku zastąpił go obecny czasomierz. Jego mechanizm widać od strony kaplicy. Ratusz był jeszcze wielokrotnie przebudowywany, dołączano kolejne kamienice. Dziś nie wiadomo, czy to ratusz, czy to kwartał domów.
Ciekawostką jest to, że figury apostołów na zegarze Orloj nie mają oczu. Po drugiej wojnie światowej w 1948 roku naprawiono mechanizm i wykonano "uboższe" kopie figur apostołów. Z dołu i tak nikt by ich nie zauważył, a figury z oczami byłyby znacznie droższe. To niejedyny zegar na praskim ratuszu, u szczytu wieży są bowiem cztery inne cyferblaty. A nad kaplicą jeszcze jeden. Trudno tu stracić rachubę czasu.

Czytaj więcej: Rzeźba "Niemowlęta" w Pradze

Podziemia ratusza w Pradze są tak naprawdę średniowiecznym... parterem. w XIII wieku poziom rynku został podwyższony. W piwnicy działało praskie więzienie municypalne. W 1621 roku straconych zostało przez kata Jana Mydlara 27 spiskowców, na których karkach egzekutor - wedle legendy - stępił cztery miecze.
Kiedy zbudowano wieżę ratuszową, była ona najwyższą budowlą w Pradze i miała 69,5 metra wysokości. Codziennie do godziny 22 z wieży można podziwiać widoki na Stare Miasto i całą okolicę. Można tam wjechać dwiema windami. W średniowieczu wartę pełniły na szczycie straże. Bilety na wieżę: dorośli - 120 Koron, dzieci, studenci, seniorzy - 70 Koron, rodziny (2 dorosłych i maksymalnie 4 dzieci poniżej 15 lat) - 250 Koron.Wieża działa w poniedziałki od godz. 11:00 do 22:00, a w inne dni od godz. 9:00 do 22:00. Bilety można kupić do godz. 21:30.

Co zwiedzić w Pradze?

Czołowy zabytek w Pradze to Most Karola. Ale ciekawy jest także staromiejski ratusz i znajdujący się tam praski zegar astronomiczny. Ten rewelacyjny chronometr ma tyle dodtkowych funkcji, że mogłaby ich pozazdrościć aplikacja w smartfonie. W tamtej okolicy warto poszukać lokalu z knedlikami i lokalnym piwem. Nie sposób ominąć starego cmentarza żydowskiego w Pradze oraz starych synagog w dawnej dzielnicy żydowskiej Josefov. 

Czytaj więcej: Muzeum Chirurgów w Edynburgu

Warto odwiedzić dzielnicę Malá Strana, gdzie warta uwagi jest najwęższa uliczka w Pradze. W pobliżu jest kontrowersyjna fontanna - sikacze. Można w pobliżu zobaczyć słynne praskie niemowlęta. Ciekawa będzie także wycieczka na Hradczany połączona z oglądaniem katedry św. Wita. Przy okazji można rzucić okiem na zamek, który jest siedzibą prezydenta Czech. Po drodze warto w okolicy starego miasta wpaść na praskie knedliki.

Jak trafić do zegara w Pradze?

Gdzie jest zegar praski Orloj? Jak dojechać do praskiego zegara astronomicznego? Praski zegar astronomiczny (Pražský orloj, Staroměstský orloj) znajdziemy na praskim rynku staromiejskim. Jednak dostaniemy się tam wyłącznie pieszo. Trzeba gdzieś zostawić auto, a opcji jest wiele. My wybraliśmy parking podziemny nad Wełtawą niedaleko Mostu Karola. Majątku nie straciliśmy, a samochód dwie noce stał bezpiecznie. Blisko stąd do wynajętego mieszkania i dwa kroki na rynek Starego Miasta w Pradze.

Czytaj więcej: Opuszczony szpital psychiatryczny "Zofiówka" w Otwocku

Jako się rzekło, na rynek Starego Miasta w Pradze trzeba się dostać pieszo. Można wziąć hulajnogę elektryczną popularnej sieci, których tutaj nie brakuje. Gdy już dojdziemy na rynek staromiejski w Pradze, szukajmy charakterystycznej sylwety wieży ratuszowej. To na jej południowej ścianie znajduje się słynny zegar.

Jeśli droga się nagle skomplikowała, można kliknąć w Mapy Google.

Pod zegarem gromadzi się tłum ludzi chcących zobaczyć ten mechaniczny spektakl.

Niemal na środku rynku znajduje się pomnik reformatora religijnego Jana Husa, który za głoszone przez siebie tezy został spalony na stosie w Konstancji. Zbudowano go w tym miejscu 6 lipca 1915 roku w 500. rocznicę jego śmierci.

Widok na ratusz staromiejski w Pradze. Postój dorożek jak na Rynku Głównym w Krakowie.
 

Naprzeciwko ratusza wznosi się Kościół Najświętszej Marii Panny przed Tynem (Chrám Matky Boží před Týnem). W środku jest grób duńskiego astronoma Tycho de Brahe (1546-1601), który został zamordowany w Pradze, gdy naraził się królowi.

To niejedyne tego typu zabytki w Czechach. Wart zobaczenia jest zegar astronomiczny w Ołomuńcu i równie stary co praski - zegar astronomiczny w Prostejovie.

Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.