Kościół drewniany w Wieliczkach

Kościół w Wieliczkach to najstarszy drewniany kościół na terenie Mazur. Kusiło, żeby go odwiedzić. Drewniana świątynia wznosi się na niewybitnym pagórku, otoczona jest kamiennym murem. Otacza ją zagajnik wysokich drzew. Deski pokrywa liszaj, panoszą się na nich glony, zapewne jekieś zielenice, dzięki którym kościół drewniany w Wieliczkach zyskuje wiosenny odcień mimo zimy. Gdy się idzie wokół można odczuć atmosferę opuszczenia. Drzwi z charakterystycznymi okuciami o zwierzęcych kształtach na głucho zamknięte. Zajrzeć do środka ciężko. Trzeba by trafić na mszę, by podziwiać wystrój. A tu jak na złość godzina nieodpowiednia.

Prawie pięćseletnia wioska

"Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości Wieliczki pochodzi z 1541 roku" - pisze parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach na swojej stronie.
"Ludność zamieszkująca Wieliczki w owych czasach to Jaćwingowie i przybysze z Mazowsza" - dodano.
Jednak droga do kościoła w Wieliczkach nie była prosta. Wydawało się, że coś, może jakieś jaćwieskie bóśtwa, sprzysięgło się przeciwko idei budowy kościoła.

Konstrukcja kościoła w Wieliczkach ruszyła z miejsca i zakończyła się powodzeniem. Jednak wkrótce sioło znalazło się w zasięgu zawieruchy, a z nią - drewniana świątynia.

"W 1552 roku rozpoczęto budowę kościoła. Jednak najazd tatarski w 1656 roku zniszczył zarówno kościół, jak i wioskę". Zanim wieś Wieliczki ponownie okrzepła minęło trochę czasu. "W dwa lata później przystąpiono do budowy nowej świątyni (1658 r.), którą w 1674 r. zniszczył straszny huragan" - tak wyglądają początki tego położonego na niewielkim pagórku kościoła w Wieliczkach. Z tego też kościoła zachował się ołtarz boczny z 1654 roku.

Czytaj więcej: Kościoły drewniane

Obecny modrzewiowy kościół w Wieliczkach na planie prostokąta o bokach 31,80 i 13,05 m stoi na wzgórzu wśród drzew, jest drewniany, wykonany z drewna modrzewiowego o konstrukcji zrębowej, węgłowanej na jaskółczy ogon. Z zewnąrz oszalowano go deskami. Zwracają uwagę fantazyjne żelazne okucia drzwi. Świątynia opiera się na fundamentach z polnych kamieni.
Trzykondygnacyjna wieża na planie kwadratu ma już inną konstrukcję - szkieletową - nakrytą dachem czterospadowym z iglicą i kulą na szczycie, której jest chorągiewka z datą "1767".
W przeszłości dzwoniły na niej bogato ornamentowane dzwony odlane przez ludwisarza z Królewca. Jeden był z roku 1660, a drugi z 1762. Pierwszy został zdjęty w 1943 roku i najprawdopodobniej przetopiony na niemieckie uzbrojenie w czasie drugiej wojny światowej. Drugi dzwon zaginął. Dziś na wieży są nowe dzwony: z 1914 i z 1979 roku.
Świątynia jest barokowa, orientowana, ma jedną nawę z prezbiterium zamkniętym trójboczną absydą, a po bokach galerie zwane emporami i chór muzyczny na dziesięciu podporach. Strop jest płaski, a przykrywa ją dwuspadowy dach z gontów. Chodząc dookoła drewnianego kościoła można zauważyć wejście główne, a po bokach kruchty północną i południową. Od północy jest także przylegająca do kościoła zakrystia.

Mazurski kościół drewniany

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach zbudowany został w 1676 roku z drewna, jako fundacja Michała Giżyckiego herbu " Gozdowa" i jego małżonki z domu Braunswald. Zachowała się data na jednej z belek konstrukcji świątyni. Po wyposażeniu kościoła poświęcił go w 1677 roku zwierzchnik tamtejszej parafii, archiprezbiter z Reszla.
Dzwonnica nie jest tak stara jak cała drewniana świątynia, powstała bowiem w latach 1693-1694. W czasie pierwszej wojny światowej kościół drewniany w Wieliczkach był uszkodzony przez Rosjan, którzy zniszczyli m.in. organy. Chór muzyczny, wsparty na dziesięciu filarach, odzyskał pełnię użyteczności, gdy w 1920 rku organy pochodzące najprawdopodobniej z 1876 roku zostały naprawione przez organmistrza Nowaka z Królewca.
Ołtarz główny z 1654 roku, pierwotnie znajdujący się w absydzie, obecnie jest nad zakrystią. Zastąpił go barokowy, bogato zdobiony ołtarz wykonany w 1708 roku przez snycerza Bildhauera Schöbela z Olecka. W 1876 roku ołtarz odnawiał A. Pietrzyk. "Ołtarz nie jest ustawiony centralnie na przedłużeniu linii środkowej nawy. Ponieważ kościół był dwukrotnie w tym miejscu niszczony, uznano więc, że miejsce to nie podoba się Bogu i ołtarz przesunięto 50 cm w lewą stronę, by znalazł się w innym miejscu niż poprzednio" - podaje Leksykon Kultury Warmii i Mazur.

Czytaj więcej: Nocleg inny niż wszystkie

Również barokowa jest ornamentowana ambona z herbami fundatorów, którą w 1712 roku ufundowali proboszcz tutejszej ewangelickiej parafii Michał Giżycki i jego żona Catarina von Prauswaldin. Odnowił ją w 1926 roku F. Oleszkiewicz. Chrzcielnica pochodzi z XIX wieku, zawiera jednak elementy poprzedniej chrzcielnicy pochodzącej z 1660 roku.
Pod kościołem w Wieliczkach znajdowały się dwie krytpy grobowe, które w XIX wieku zasypano. Jednakże podczas remontu kościoła w Wieliczkach w latach 1925-1927, kiedy to wyremontowano cały kościół, robotnicy dokopali się do 23 XVII-wiecznych trumien.
Obecnie jest to kościół katolicki w Wieliczkach, ale do 1945 roku była tu od początku parafia ewangelicka, co jest zrozumiałe, zważywszy, że jesteśmy na terenie Prus Wschodnich.
Nie od razu też po drugiej wojnie światowej powstała nowa parafia w Wieliczkach.
Dopiero 7 września 1956 roku nastał tutaj bowiem proboszcz, ks. infułat Stefan Biskupski. Księgi parafialne są zachowane od 1946 roku.

Kim byli Jaćwingowie?

Jaćwingowie to blisko spokrewniony z Prusami i Litwinami lud pogański, który do późnego średniowiecza zamieszkiwał między innymi tereny Wielkich Jezior Mazurskich, które były zachodnim skrajem ich zasięgu. W pobliżu Ełku miał rezydować odłam zwany Polekszanie (Pollexiani), których nazwa miała pochodzić od rzeki Ełk. Najdłużej, do XIII wieku, Jaćwingowie przetrwali w okolicach dzisiejszych miast Suwałki, Sejny, Augustów oraz Olecko i Ełk, skąd blisko do kościoła w Wieliczkach.

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Stalowej Woli

Traktat mełneński z 1422 roku wciągnął Jaćwież w obręb terytoriów Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Zakonu Krzyżackiego. Tak oto Jaćwingowie najprawdopodobniej powoli zniknęli, wchłonięci przez inną ludność napływową. Co ciekawe Jaćwingowie grzebali swoich zmarłych w kurhanach. Miały one dość znaczne rozmiary i przypisywane są przez archeologów kulturze sudowskiej z II wieku naszej ery. Kościół drewniany w Wieliczkach stoi na wzgórzu. Być może to także jest taki kurhan, miejsce święte, obiekt kultu, który później w sposób naturalny zachęcił ludzi do budowy drewnianego kościoła w tym miejscu.

Gdzie leżą Mazury?

Mazury to region geograficzny w północno-wschodniej Polsce, złożony z kilkudziesięciu jezior oraz licznych lasów i pagórków. W skład Mazur wchodzą gminy z trzech województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego oraz kujawsko-pomorskiego.
W województwie warmińsko-mazurskim znajduje się większość gmin należących do Mazur. Mazurskie gminy w woj. warmińsko-mazurskim to m.in.: Biała Piska, Ełk, Giżycko, Gołdap, Kętrzyn, Mikołajki, Mrągowo, Olecko, Olsztynek, Pisz, Ruciane-Nida, Reszel, Ryn, Szczytno oraz Węgorzewo.

Czytaj więcej: Co zobaczyć w warmińsko-mazurskim?

W województwie podlaskim do Mazur zalicza się m.in. gminy: Augustów, Giby, Sejny, Suwałki oraz Wiżajny.
W województwie kujawsko-pomorskim do Mazur należą m.in. gminy: Brodnica oraz Lidzbark Warmiński.
Granice Mazur mogą się różnić w zależności od źródła czy interpretacji.

Msze święte w parafii Wieliczki

Msze święte w parafii Wieliczki są odprawiane w niedziele o godzinie 8:00 i 11:30.
W dni powszednie msze święte w kościele Wieliczki są o godzinie 17:00.

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Orawce

Odpust w parafii w Wieliczkach przypada 8 września.
Kościół Wieliczki należy do metropolii warmińskiej i diecezji ełckiej. Leży w dekanacie Olecko.

Jak dojechać do kościoła w Wieliczkach?

Drewniany kościół w Wieliczkach, jak dojechać? Drewniany kościół w Wieliczkach dojazd ma nieskomplikowany, ale zgubić się tu, rzecz jasna można. Dlatego trzeba się skoncentrować, bo dróżki są wąskie, boczne i nieoczywiste. Świątynia znajduje się niedaleko Olecka i Ełku.
Wieliczki leżą w pobliżu jeziora Olecko Małe. Dojazd do Wieliczek z Olecka prowadzi drogą wojewódzką nr 655, która kieruje na Suwałki. To ledwie parę kilometrów.

Czytaj więcej: Palma w Warszawie

Bardziej złożony jest dojazd do Wieliczek z Ełku. Z Ełku do Wieliczek jedziemy drogą nr 16 na Augustów. Mijamy Sędki, Golubkę. Przed wsią Wysokie skręcamy w lewo na Olecko. Do Wieliczek mamy stamtąd około 15 kilometrów boczną drogą powiatową.
Kościół w Wieliczkach wznosi się pod adresem ul. Lipowa 30. Rzeczywiście sporo tu lip.
Było niedaleko, bo na noclegi wybraliśmy Punkt Mazury w Sędkach niedaleko Ełku nad jeziorem Selmęt Wielki.
Trudno trafić? Można także kliknąć w Google Maps i zdać się na sztuczną inteligencję.