Kościół pokoju w Świdnicy. Rekordowa świątynia

"Znowu turyści przyszli" - mówią półgębkiem parafianie zgromadzeni na placu przykościelnym przed mszą, która w niedzielę odbywa się w Kościele Pokoju w Świdnicy o godz. 10:00. No cóż, była właśnie niedziela, plan napięty, a my chcieliśmy jeszcze coś zobaczyć przed wyjazdem. Czasu było naprawdę mało, ale warto było przejść się na spacer na Plac Pokoju, by obejrzeć zabytek z listy UNESCO i jednocześnie Pomnik Historii oraz największy barokowy kościół drewniany na świecie i największa drewniana świątynia w Europie. Udało się rzucić okiem na wnętrze ewangelickiej świątyni, które olśniewa i sprawia, że człowiek czuje się w nim mały i przytłoczony. Ale zdjęć oszałamiającego wnętrza nie udało się zrobić. W czasie mszy zwiedzania bowiem nie ma. Wywarło jednak ogromne wrażenie.

Kościół Pokoju w Świdnicy. Historia

Świdnicki Kościół Pokoju pochodzi z 1652 roku. To jeden z trzech Kościołów Pokoju (po obiektach w Głogowie i Jaworze), które powstały po przywróceniu protestantom przywileju budowania świątyń na mocy pokoju westfalskiego w 1648 roku. Po wojnie trzydziestoletniej (1618-1648) na budowę takich świątyń w dziedzicznych księstwach Habsburgów na Śląsku w Jaworze, Głogowie i Świdnicy zezwolił na skutek presji protestanckiej Szwecji katolicki cesarz Ferdynand III Habsburg. Po wybuchu wojny w podlegających mu księstwach protestanci utracili prawo do budowy i posiadania świątyń, ewangelikom zabroniono wyznawania ich wiary, świątynie wybudowane wcześniej przez katolików, a przejęte przez protestantów, zostały zwrócone parafiom katolickim. Tylko w księstwach w jurysdykcji Piastów Śląskich, którzy byli w większości ewangelikami, kościoły mogły pozostać protestanckie. Budowa nie była łatwa. Ewangelicy musieli się zastosować do szeregu regulacji, których zamiarem było jak największe utrudnienie budowy świątyń.

Czytaj więcej: Kaplica czaszek w Czermnej

Warunki były drakońskie. Skromny kościół miał po pierwsze nie przypominać kościoła, a w zamyśle autorów polityczno-religijnego porozumienia miał nie przetrwać zbyt długo. Można go było postawić poza murami miasta, bez wież i dzwonnicy. Do budowy można było użyć materiałów, które nie garantowały długowieczności: drewna, piasku, słomy i gliny. Sama budowa miała trwać nie dłużej niż rok. Kamień węgielny pod budowę kościoła w Świdnicy został położony 23 sierpnia 1656 roku, a pierwsza msza została odprawiona 24 czerwca 1657 roku po zaledwie dziesięciu miesiącach budowy. By zebrać pieniądze na budowę świątyni, Christian Czepko ze Świdnicy wyruszył w podróż po europejskich dworach protestanckich, prosząc o wsparcie, włączyli się też niemal wszyscy śląscy ewangelicy niezależnie od stopnia zamożności i przynależności społecznej. "Najbiedniejsi przynosili choćby deskę" - pisze o tej historii świdnicka parafia ewangelicka.

Kościół Pokoju w Świdnicy. Konstrukcja

Autorem projektu Kościoła Pokoju w Świdnicy był mistrz budowlany Albrecht von Saebisch z Wrocławia. Świątynię stawiał zaś Andreas Kaemper, cieśla ze Świdnicy. Wykorzystano konstrukcję szachulcowo-ryglową. Co to jest ściana szachulcowo-ryglowa? To inaczej mur wykonany ze szkieletu z bardziej trwałego materiału wypełniony mniej odpornym tworzywem. Inna nazwa takiej ściany to - doskonale znany - pruski mur. Kościół Pokoju w Świdnicy jest zbudowany na planie krzyża, a prowadzi do niego 27 wejść. Szkielet drewniany ścian został wypełniony masą z gliny i słomy. Do głównej części świątyni od wschodu została dobudowana Hala Chrztów i zakrystia. Z kolei po stronie zachodniej powstała Hala Zmarłych. Od południa jest Hala Ślubów, a po stronie północnej Hala Polna. Kościół ma niewyobrażalną powierzchnię 1090 metrów kwadratowych. Ta zabytkowa ewangelicka świątynia może pomieścić gigantyczną liczbę 7,5 tys. wiernych. Między innymi na otaczających wnętrze świątyni emporach, czyli galeriach umieszczonych na kilku poziomach. Najbardziej zasłużone rodziny miały w kościele własne loże. Wśród nich była wyróżniająca się loża Hochbergów, dowód wdzięczności dla rodziny hrabiego Johanna Heinricha von Hochberg, który ufundował dęby na budowę kościoła.

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Orawce

Wnętrze tego kościoła to niesamowity przejaw barokowego przepychu i bogactwa. Trudno się nawet spodziewać czegoś takiego po samym wyglądzie zewnętrznym bryły. W środku jest bogato zdobiony drewniany ołtarz z XVIII wieku z rzeźbą Ostatniej Wieczerzy, a także figurami Mojżesza, arcykapłana Aarona, Jezusa, Jana Chrzciciela oraz apostołów Piotra i Pawła, a w centrum jest scena chrztu Chrystusa w rzece Jordan. Ołtarz zdobi sześć kolumn korynckich z fryzem z cytatem po niemiecku z Ewangelii Mateusza "To jest syn mój umiłowany, którego sobie upodobałem".

W kościele warto podziwiać bogato zdobioną XVIII-wieczną ambonę, z której anioł z trąbą obwieszcza Sąd Ostateczny. Organy o 62 głosach mają cztery tysiące piszczałek i są umieszczone na prospekcie podtrzymywanem przez dwóch atlasów, a zdobią je ruchome figurki aniołków. Organy powstały w 1909 roku w znanej świdnickiej firmie Schlag&Söhne, a odnowiono je w 2016 roku. Na początku, w XVII wieku w świątyni były organy z pracowni organmistrza z Brzegu Christopha Klose. Są one namalowane na sklepieniu, pozostało też po nich kilka piszczałek. W kościele są także mniejsze organy z XVII wieku - nad ołtarzem. Na sklepieniach są liczne malowidła: Świętą Trójcę, Sąd Ostateczny, Niebiańskie Jeruzalem, upadek Babilonu. Najstarszy zachowany element wyposażenia to chrzcielnica z 1661 roku w Hali Chrztów.

Kościół w Świdnicy na liście UNESCO

Kościół Pokoju w Świdnicy to zabytek unikatowy ze względu na rozwiązania architektoniczne, konstrukcyjne, ale także ze względu na uwarunkowania historyczne, polityczne i religijne, które stały za powstaniem świątyni. Dlatego też został w 2001 roku wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Obiekt dostąpił tego zaszczytu we względu na "niepowtarzalne świadectwo wiary, wspólnoty religijnej oraz rozwiązań architektonicznych". Zresztą podobnie stało się z Kościołem Pokoju w Jaworze (woj. dolnośląskie), który także jest wpisany na prestiżową listę agendy Narodóœ Zjednoczonych. Obie świąty nie są częścią Dolnośląskiego Szlaku UNESCO, na którym jest jeszcze Hala Stulecia we Wrocławiu. To dlatego w dawnym domu dzwonnika powstało Centrum Promocji i Partnerstwa UNESCO. Był jeszcze trzeci taki kościół, zbudowany w Głogowie. Służył protestanckim mieszkańcom miasta przez ponad sto lat. Jednak l3 maja l758 r. spłonął w wielkim pożarze miasta i nie został już odbudowany.

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Skrzydlnej

"W wyniku nakazów narzuconych przez ówcześnie panującą na tych obszarach austriacką monarchię Habsburgów, stawianie Kościołów Pokoju wymagało od budowniczych zastosowania pionierskich, kompleksowych rozwiązań konstrukcyjnych i architektonicznych, nigdy wcześniej nie praktykowanych, zwłaszcza na płaszczyźnie architektury drewnianej. Na ich zadziwiającą wyjątkowość składa się również fakt, iż pomimo powszechnego sceptycyzmu wobec trwałości i solidności wzniesionych obiektów, przetrwały one do dnia dzisiejszego. Kościoły Pokoju noszą wyjątkowe świadectwo rozwoju szczególnego rodzaju siły politycznej w dobie siedemnastowiecznej Europy, nasyconej ogromną duchową mocą i zaangażowaniem. Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy to największe w Europie obiekty sakralne zbudowane w konstrukcji szkieletowo-reglowej. Obydwa protestanckie kościoły zostały wzniesione w połowie XVII wieku, po zakończeniu wojny trzydziestoletniej, która spustoszyła wielkie obszary Europy. Podpisując traktat pokojowy w Westfalii w 1648 r. monarcha austriacki zezwolił protestantom z Dolnego Śląska wznieść trzy »kościoły pokoju«. Miały upamiętnić zakończenie wyniszczającej wojny i koniec konfliktu religijnego" - głosi uzasadnienie wpisu na listę UNESCO.

Parafia Pokoju w Świdnicy

Kościół Pokoju w Świdnicy należy do parafii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce w Świdnicy. Na terenie przykościelnym można jeszcze obejrzeć inne zabytki z XVIII wieku. W 1708 roku, gdy trwała wojna północna, ponownie w wyniku nacisków szwedzkiego  króla, obok Kościoła Pokoju w Świdnicy powstała dzwonnica oraz ewangelicka szkoła. Oba obiekty zachowały się do dziś i można je zobaczyć na otoczonym kilometrowej długości murem placu Pokoju, gdzie jest także zabytkowy cmentarz ewangelicki. Po drugiej wojnie światowej parafia ewangelicka w Świdnicy zmniejszyła się z kilkunastu tysięcy do około stu wiernych. Kościół nadal jest siedzibą parafii.

Czytaj więcej: Kopalnia uranu Podgórze

Parafia podkreśla, że Kościół Pokoju w Świdnicy "Powstał w wyniku konfliktów religijnych w XVII-wiecznej Europie, a stał się symbolem pojednania: w 1989 roku premier Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Niemiec Helmut Kohl w drodze do Krzyżowej modlili się tu o pokój. W 2014 kanclerz Niemiec Angela Merkel i premier Polski Ewa Kopacz wzięły udział w ekumenicznej modlitwie o pokój. Gościła tutaj, w 2011 roku, także szwedzka para królewska Karol XVI Gustaw i królowa Sylwia, a we wrześniu 2016 przedstawiciele kościołów chrześcijańskich, judaizmu, islamu oraz buddyzmu wraz z Dalajlamą XIV wspólnie podpisali Apel o Pokój".

Kościół Pokoju w Świdnicy zwiedzanie

Nabożeństwa w Kościele Pokoju pod wezwaniem św. Trójcy w Świdnicy odprawiane są w niedziele o godz. 10:00. Jak się zdaje można uczestniczyć w nabożeństwie, by się pomodlić. Jednak nie można wtedy zwiedzać. Akurat, kiedy byliśmy w Świdnicy, wypadła niedziela. Plan był napięty, ale przed dalszą trasą udało się wpaść do kościoła właśnie na mszę. Wnętrze oszałamia pięknem, ale bliżej obejrzymy je innym razem.
Parafia eangelicko-augsburska umożliwia zwiedzanie. Od kwietnia do października Kościół Pokoju w Świdnicy można zwiedzać od poniedziałku do soboty w godz. 9:00-18:00, a w niedziele od 12:00-18:00.

Czytaj więcej: Dąb Mieszko w Warszawie

Od grudnia do marca zwiedzanie Kościoła Pokoju w Świdnicy możliwe jest od poniedziałku do soboty: 10:00 - 15:00, a w niedziele i święta: 12:00 – 15:00. A co z listopadem? W listopadzie Kościół Pokoju w Świdnicy zwiedzanie umożliwia od poniedziałku do soboty: 9:00 - 16:30, a w niedziele i święta: 12:00 - 16:30. Nie ma zwiedzania w Wielki Piątek, Wszystkich Świętych i Wigilię.

Parafia zbiera cegiełki na Fundusz Renowacji Kościoła Pokoju w Świdnicy: osoby dorosłe indywidualne - 15 zł, studenci, emeryci i grupy zorganizowane dorosłych - 12 zł, dzieci i młodzież - 8 zł, cegiełka rodzinna (dwoje dorosłych i dzieci do 18 lat) - 35 zł.

Miasto burzliwej historii nad Bystrzycą

Świdnica to miasto powiatowe w woj. dolnośląskim w aglomeracji wałbrzyskiej. Pierwszy raz wzmianki o Świdnicy pojawiły się w zapisach w 1243 roku, a jako miasto była wymieniona w 1267 roku. Była to kiedyś stolica księstwa świdnicko-jaworskiego. Są też ślady osadnictwa z czasów kultury łużyckiej. Mniej więcej 700 lat p.n.e. była tu wioska rybacka u brodu przez Bystrzycę. Następnie osiedlili się tu Ślężanie, by około 990 roku, tuż przed chrztem Polski włączyć się do pańswta Polan przez księcia Mieszka I. 

Czytaj wiecej: Kamień nieszczęścia w Lublinie

Od 1164 roku obszar Świdnicy należał do księstwa wrocławskiego. Niegdyś jedno z najpotężniejszych miast na Dolnym Śląsku, jednak w 1361 roku całkowicie spłonęło. Było przecież głównie z drewna. Później odbudowane z murami obronnymi o siedmiu bramach. Obecnie Świdnica to miasto przemysłowe, ale zachęca również turystów, którzy przyjeżdżają, by zwiedzać Dolny Śląsk i Przedgórze Sudeckie. Nazwa miasta nad Bystrzycą wzięła się od świdwy, czyli krzewu, który jest rodzajem derenia. Jakoś jednak nie zauważyłem, żeby miasto stało dereniówką.

Kościół Pokoju w Świdnicy dojazd

Jak dojechać do Kościoła Pokoju w Świdnicy? Kościół Pokoju w Świdnicy dojazd ma bardzo prosty. Z drogi krajowej nr 35 skręcamy w kierunku centrum. Jadąc ul. Łukasińskiego skręcamuy w lewo w ul. Saperów bądź 1 maja. Następnie będzie ul. Kościelna. To przy niej jest Kościół Pokoju w Świdnicy. Tam też znajdziemy parking. Nie testowaliśmy tego dojadu, bo nie musieliśmy. Biegliśmy bowiem z buta z okolicy rynku, w którego pobliżu mieliśmy nocleg, by wykorzystać choć teo nieco ponad pół godziny na oglądanie. Dotrzeć tu nie jest bowiem trudno spacerem, a jeszcze lepiej dojechać wygodnie na rowerze.

Czytaj więcej: Muzeum Więzienia Pawiak w Warszawie 

Jeśli chodzi o ścisłość, to lepszy dojazd sugeruje Ola, która w komentarzu pisze tak: "Fajnie spojrzeć na znajome miejsca okiem turysty. Kościół Pokoju przez pewien czas oglądałam z okna salonu, a teraz bywam tam co najmniej kilka razy w roku. Szkoda, że nie udało Wam się zrobić zdjęć wewnątrz. Sugeruję poprawić informacje dotyczące dojazdu, bo są trochę mylące. Do Świdnicy prowadzi droga krajowa nr 35, następnie na skrzyżowaniu Esperantystów - Stęczyńskiego - Łączna skręcamy w lewo właśnie w ul. Łączną (droga 379), która następnie przechodzi w ul. Wrocławską. Z niej można skręcić w prawo w ul. Saperów lub nieco dalej w ul. 1 Maja i na kolejnych skrzyżowaniach z Saperów w lewo, a z 1 Maja w prawo w ulicę Kościelną." Drewniany Kościół Pokoju w Świdnicy mapa w telefonie także pokaże. Więc jeśli pojawią się jakieś problemy, można śmiało kliknąć w Mapy Google.

Dzwonnica.

Dom dzwonnika.

Dom stróża.

Szkoła.

Cmentarz pośród starodrzewu.

Plan Placu Pokoju.

Brama prowadząca z ul. Kościelnej na teren parafii ewangelickiej w Świdnicy. W pobliżu są miejsca do zaparkowania.

Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.