Cmentarz Golęcino w Szczecinie. Jak znikają zabytkowe groby?

U zbiegu ulic Strzałowskiej i Pokoju w Szczecinie jest zamknięty cmentarz, na którym nie odbywają się pochówki. Dawna ewangelicka nekropolia na Golęcinie po wojnie została zmieniona na cmentarz komunalny. Przez lata nowsze pochówki wypierały starsze, a groby przedwojennych mieszkańców Pomorza Zachodniego po prostu znikały. Tak jak "zniknąć" miały te trzy tablice, dla których "przedsiębiorczy" miłośnik recyklingu znalazł nowe zastosowanie. Kim trzeba być, by płyty nagrobne z cmentarzy wykorzystywać jako materiał, budować z nich chodnik, drogę, na fundamencie z nagrobków stawiać swój dom? Ileż takich grobów, ich skupisk i całych cmentarzy zniknęło bezpowrotnie, bez śladu, bo "się nadawały"?

Nie każdy szanuje spokój zmarłych

Pierwszy cmentarz w Szczecinie-Golęcinie powstał w ówczesnej wsi Frauendorf w XIII wieku, gdy budowano tam kościół. Gdy w 1862 roku przystąpiono do budowy nowego cmentarza, stary uległ częściowemu zniszczeniu (niszczenie nekropolii to nie nowość). Po I wojnie światowej na cmentarzu Golęcino stanął pomnik upamiętniający poległych w walkach. W 1921 cmentarz powiększono w kierunku północno-wschodnim do dzisiejszych rozmiarów. Zaś w czasie II wojny światowej pogrzebano tu kilkunastu jeńców francuskich. Jednak w 1945 i ewangelicki kościół i cmentarz tego wyznania zostały poważnie uszkodzone. W 1946 roku cmentarz zamieniono na komunalny i zaczęły się na nim pochówki repatriowanej z innych części kraju ludności, która napłynęła na Ziemie Zachodnie. By pozyskać teren pod groby, pomniki poniemieckie, ewangelickie niszczono. W latach 1950-1971 na cmentarzu golęcińskim pochowano 3202 osoby. W 1971 Sanepid wydał jednak decyzję zabraniającą dokonywania kolejnych pochówków ze względu na wysoki stan wód gruntowych. Ostatecznie w 1980 r. uznano Cmentarz Golęciński za nekropolię zamkniętą. Miała być ona także zakwalifikowana do wpisania na listę zabytków. Cmentarz Szczecin Golęcino jest dziś cmentarzem zamkniętym. Wciąż jednak płoną tu znicze.

Czytaj więcej: Polskie Termopile w Pęcicach

Od tamtej pory wielu zmarłych przeniesiono na inne cmentarze w Szczecinie, szacuje się, że ekshumowanych grobów jest około 30 proc.. I - co najważniejsze dla tej opowieści - do obecnych czasów na cmentarzu miały się zachować tylko trzy przedwojenne nagrobki (najstarszy z 1893).

Mimo, że - zdawałoby się - żyjemy w czasach, w których niczego nie brakuje, okazuje się, że nie każdy chce szanować spokój zmarłych i wciąż są ludzie, dla których nagrobki "obcych" to jedynie użyteczny surowiec.

"Do zachodniopomorskiej policji (we wrześniu 2022 roku) dotarła informacja, że z cmentarza przy ul. Pokoju w Szczecinie-Golęcinie zniknęły trzy nagrobne, zabytkowe płyty. Nieznany mężczyzna miał je przewieźć na działkę przy ul. Rolnej, gdzie wyłożył nimi chodnik przed altanką" - podał nadkom. dr Marek Łuczak z zachodniopomorskiej policji. Funkcjonariusze odnaleźli działkę, odsłonili nagrobki. Zabezpieczyli trzy płyty nagrobne, wykonane z bazaltu, które zdążyły już solidnie wrosnąć w ziemię. Po ich wyjęciu odczytano napisy nagrobne. Okazało się, że zabytki pochodzą z cmentarza w Golęcinie. Nie ma wyjaśnienia, kiedy płyty zaginęły i czy to są owe "trzy ostatnie".

Zabrał płyty, zrobił chodnik

Pierwsza z płyt należy do Gustava Juliusa Wilhelma Kerstena, który urodził się 15 listopada 1861 roku w Gocławiu. Był synem robotnika Karla Kerstena i Sophie Kersten z d. Müller z Gocławia. Mieszkał przy ul. Strzałowskiej (Bergstraße 6) w Golęcinie (Frauendorf). Był cieślą okrętowym. 12 kwietnia 1887 roku w Golęcinie ożenił się z wdową Marią Regine Wilhelmine Laabs z d. Vitsch (ur. 18 lutego 1845 roku w Golęcinie). Gustav Kersten zmarł 16 stycznia 1909 roku w Golęcinie, gdzie został pochowany.
Kolejna płyta należy do Caroline Marten z d. Schröder. Caroline Schröder urodziła się 31 maja 1829 roku w Wąwelnicy (Wamlitz). Była córką właściciela gospodarstwa Friedricha Schrödera z Wąwelnicy. Wyszła za mąż za robotnika Ferdinanda Martena z Golęcina. Mieli dzieci: Karoline (1853-1916), Friedricha Augusta (ur. 1860) oraz Christiana Friedricha Alberta (1862-1941). Caroline mieszkała przy ul. Światowida 2 w Golęcinie, gdzie zmarła 20 grudnia 1900 roku. Pochowano ją na cmentarzu w Golęcinie 2 stycznia 1901 roku. Z tych płyt został ograbiony cmentarz komunalny Golęcino.

Czytaj więcej: Cmentarz zabytkowy w Radomiu

Ostatni z nagrobków, które stracił cmentarz na Golęcinie należy do Auguste Marii Dorothee Schwind z d. Reinke. Auguste Reinke urodziła się 23 listopada 1859 roku w Szczecinie. Była córką Charlotte Christine Wilhelmine Sophie Reinke ze Szczecina. 6 stycznia 1881 roku w Szczecinie wyszła za mąż za kierownika pociągu Friedricha Wilhelma Schwinda (1852-1910). Auguste i Friedrich mieli dzieci: Hedwig Elise Anną (ur. 1881 roku, była żoną nauczyciela Genza z Golęcina), Elisabeth Auguste (ur. 1883), Ernsta Carla Hermanna (ur. 1884) i Wilhelma Hugo (ur. i zm. w 1889 roku). Auguste Schwind mieszkała przy Schiffbau-Lastadie 9 w Szczecinie. Zmarła 10 maja 1903 roku w szpitalu w Szczecinie i pochowano ją na cmentarzu w Golęcinie 13 maja 1903 roku.
"Nagrobki zostały, o czym zdecydował Zakład Usług Komunalnych w Szczecinie, przewiezione na cmentarz na Golęcinie, skąd zostały skradzione" - poinformował nadkom. dr Marek Łuczak z zachodniopomorskiej policji. Mężczyzna, który zabrał zabytkowe płyty nagrobne z cmentarza, może odpowiadać za kradzież i profanację miejsca pochówku - podała policja, która prowadzi śledztwo.

Cmentarze w Szczecinie

Szczecin to dziś miasto wojewódzkie, w którym mieszka ponad 400 tys. ludzi. Już przed wojną było w tym mieście 89 działających cmentarzy. Dziś jest tam 26 cmentarzy nieczynnych. W mieście 56 pozycji liczy także lista cmentarzy w Szczecinie zlikwidowanych. W Szczecinie przed wojną dominowało wyznanie ewangelicko-augsburskie, stąd też cmentarzy luterańskich było w mieście 35, był także jeden cmentarz wyznania ewangelicko-reformowanego (kalwiński) - jednak większość z nich jest albo nieczynna, albo zlikwidowana. Funkcjonowały także dwa cmentarze żydowskie.

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Stalowej Woli

Obecnie w Szczecinie funkcjonuje sześć cmentarzy. Cmentarze w Szczecinie: cmentarz centralny w Szczecinie, cmentarz zachodni w Szczecinie, cmentarz Dąbie w Szczecinie, cmentarz zdroje w Szczecinie, cmentarz Płonia w Szczecinie, cmentarz Wielgowo w Szczecinie.

Cmentarz Szczecin-Golęcino. Jak dojechać?

Golęcino znajduje się na północnych rubieżach Szczecina. Dojedziemy tam wzdłuż Odry Zachodniej. Cmentarz golęciński ma powierzchnie 2,9 hektara i znajduje się u zbiegu ulic Pokoju i Strzałkowskiej. Warto zapalić na nim znicz.

Czytaj więcej: Cmentarz żydowski w Podwilku

Jeśli są kłopoty z trafieniem na cmentarz, można kliknąć w Mapy Google.

Zobacz zdjęcia skradzionych płyt nagrobnych z cmentarza na Golęcinie.