Pomnik Robotników Czerwca 1976 r. Co się wydarzyło w Warszawie?

To jedno z tych miejsc, które często mija się nawet nie zastanawiając się, co się tam wydarzyło. Jadąc do Factory Ursus na zakupy warto zatrzyamać się w Ursusie i zwrócić uwagę na Pomnik Robotników Czerwca 1976 roku w Ursusie. Dawniej mijały go fale ludzi i dących do pracy w fabryce traktorów Ursus. Dziś fabryki nie ma, niemal nikt nie idzie kładką nad torami, mało kto nadchodzi z przystanku kolejowego.

Czytaj wiecej: Muzeum Osteologiczne SGGW

Autorami monumentu są Leszek Nadstawny i robotnicy nieistniejącej już fabryki ciągników rolniczych Ursus, która z labiryntu ogromnych hal coraz szybciej zamienia się w dzielnicę nowoczesnych osiedli. Pomnik stoi przy ul. Traktorzystów, a w zasadzie na Placu Czerwca 1976, przed gmachem w którym kiedyś byłą dyrekcja fabryki Ursus, a dziś mieści się Urząd Dzielnicy Ursus. Postawiono go w 1981 roku, a odsłonięto 4 września, dokładnie rok po powołaniu mazowieckiej "Solidarności" i ponad pięć lat po słynnych protestach robotniczych, które wstrząsnęły PRL-em.

Pomnik Robotników Czerwca 1976 r.

Protesty wywołała decyzja premiera PRL Piotra Jaroszewicza o nawet 70-procentowej podwyżce cen artykułów konsumpcyjnych pierwszej potrzeby.

Czytaj wiecej: Spływ Liwcem

Ogłoszono ją - jednak nie wprost - 24 czerwca 1976 roku podczas telewizyjnej transmisji, a 25 czerwca przemówienie ukazało się w prasie. Momentalnie stanęły: Ursus, Radom i Płock. Strajkowało w sumie 112 zakładów.

Starcia z milicją, "ścieżki zdrowia"

Doszło do starć, bo władza komunistyczna już wcześniej przygotowywała akcję "Lato 1976".
W Ursusie rozkręcono tory międzynarodowej linii kolejowej. W Radomiu doszło do demolowania i grabieży sklepów. To wtedy Milicja Obywatelska i ORMO (Ochotnicze Rezerwy Milicji Obywatelskiej) ćwiczyły na robotnikach tzw. "ścieżki zdrowia". Aresztowani robotnicy musieli przejść między dwoma szpalerami milicjantów, którzy z całych sił okładali idących pałkami.

Czytaj więcej: Dąbrowiecka Góra Skansen Forteczny

Po tych wydarzeniach powstał "List 14", którego sygnatariuszami byli prawnicy, a inicjatorem m.in. późniejszy premier Jan Olszewski.

Powstał Komitet Obrony Robotników (KOR) oraz Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO).
1 sierpnia 1977 roku Ursus został przyłączony do Warszawy i stracił samodzielność.
Wielu robotników było zatrzymanych, aresztowanych, skazanych lub ukaranych dyscyplinarnie, to wtedy zaczął funkcjonować tak zwany "wilczy bilet", czyli nieformalny zakaz pracy.

Na pomniku jest tablica pamiątkowa z napisem: "Pamięci tych, którzy w czerwcu 1976 r. podnieśli robotniczy protest przeciw krzywdzie i nieprawości cierpiących, upokorzonych, prześladowanych ludzi dobrej woli, którzy stanęli w obronie robotników tworząc zręby polskiej »Solidarności« oraz w pięciolecie wydarzeń czerwcowych dla nauki i przestrogi pokoleń. Załoga ZM Ursus".

Pomnik z wierszem "Modlitwa" Juliana Tuwima

Jest tam też tablica z napisem: "1 września 1980 roku grupa pracowników ZM Ursus założyła komisję fabryczną Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego. 4 września 1980 roku w tym miejscu przedstawiciel ZM Ursus i innych zakładów powołali Region »Mazowsze« powstającej »Solidarności«. W XXV rocznicę tych wydarzeń. Warszawa. 4 września 2005 roku."

Czytaj więcej: Skansen w Sierpcu

Z kolei po prawej stronie pomnika umieszczony został tekst wiersza "Modlitwa" Juliana Tuwima: 

"(...) a kiedy lud na nogi stanie

niechaj podniesie pięść żylastą

daj pracującym we władanie

plon pracy ich we wsi i miastach (...).

Fabryka ciągników Ursus

W 1893 roku trzej inżynierowie: Ludwik Rossman, Kazimierz Matecki i Emil Schönfeld wraz z czterema przedsiębiorcami (wśród nich był Karol Strassburger) założyli przedsiębiorstwo o nazwie Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armatur w Warszawie. Fabryka produkowała różne rodzaje armatury oraz hydranty przeciwpożarowe. W 1902 roku podjęto decyzję o rozbudowie zakładu i rozszerzeniu asortymentu o silniki spalinowe. Nazwę - Ursus - wzięto z "Quo Vadis" Henryka Sienkiewicza. W 1910 roku fabryka przeniosła się na nowe miejsce położone na Woli. Do wybuchu I wojny światowej fabryka stała się głównym producentem silników spalinowych w Królestwie Polskim i jedynym ich dostawcą do carskiej Rosji. W 1915 roku zakład został zniszczony przez wycofującą się armię rosyjską. Fabrykę jednak szybko odbudowano. W okresie międzywojennym fabryka rozpoczęła produkcję ciągników rolniczych i innych maszyn już jako Zakłady Mechaniczne "Ursus". Powstała też nowa siedziba w pobliżu wsi Czechowice, która dziś jest jednym z osiedli w dzielnicy Ursus. W 1930 roku fabryka została przejęta przez Państwowe Zakłady Inżynierii i skierowana na produkcję dla wojska. Podczas II wojny światowej fabryki w Ursusie były wykorzystywane przez Niemców do produkcji czołgów i pomp lotniczych. Po wojnie fabryka stopniowo odzyskiwała swoje wyposażenie i wznawiała produkcję.

Czytaj więcej: Kościół drewniany w Wieliczkach

W 1946 r. rozpoczęto produkcję ciągników rolniczych w czechowickich fabrykach na podstawie dokumentacji ciągnika Ursus C-45 opracowanej przez zespół konstruktorów Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem prof. Edwarda Habicha. Pierwsza maszyna zjechała z taśmy montażowej w 1947 roku. W 1948 r. powstało przedsiębiorstwo państwowe o nazwie Zakłady Mechaniczne "Ursus", które kontynuowało prace nad polskimi ciągnikami. W 1955 r. rozpoczęto prace nad nowym polskim traktorem, a ostatecznie to konstruktorzy z Ursusa wygrali rywalizację, opracowując ciągniki Ursus C-325 i Ursus C-308. W 1960 r. rozpoczęto seryjną produkcję ciągnika Ursus C-325, który był protoplastą całej rodziny ciągników lekkich. W 1969 r. wprowadzono do produkcji ciągnik Ursus C-385, pierwszy z rodziny ciągników ciężkich. W 1971 r. Ursus podjął produkcję ciągników na licencji firmy "Massey Ferguson". W 1991 r. doszło do podziału zrzeszenia, powstały Zakłady Przemysłu Ciągnikowego "Ursus". W latach 1998-2003 wprowadzono unowocześnienia w ciągnikach Ursus, a w 2010 r. zmieniono logotyp firmy. W 2011 r. Ursus połączył się z firmą POL-MOT Warfama S.A., co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju przedsiębiorstwa. W maju 2012 r. podpisano umowę o współpracy z turecką firmą Uzel. Ursus S.A. był spółką z segmentu maszyn rolniczych notowaną na warszawskiej giełdzie. W lipcu 2021 Sąd Rejonowy w Warszawie nie zgodził się na sanację i ogłosił upadłość spółki.

Tak znikają resztki fabryki ciągników Ursus przy ul. Posag 7 Panien.

Jak dojechać do pomnika czerwca '76?

Jak dojechać do Pomnika Robotników Czerwca 1976 w Warszawie (woj. mazowieckie)? Pomnik znajduje się przy Placu Czerwca 1976 w Ursusie tuż przy kłądce, którą możn dojść do Urzędu Dzielnicy i do centrum handlowego "Factory Ursus".

Czytaj więcej: Park Potulickich w Pruszkowie

Pomnik stoi przy ul. Traktorzystów, obok skrzyżowania z ul. Plac Czerwca 1976 roku.
Poniżej mapa i trasa: dojazd do Pomnika Robotnikow Czerwca 1976 w Warszawie w usługdze Google Maps.

Zobacz Pomnik Robotnikow Czerwca 1976 Roku w usługdze Google Street View:

Więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia znajdziesz pod adresem www.wycieczkazadyche.pl lub po prostu wycieczkazadyche.pl.