Kiedy się jedzie przez Warszawę Trasą Łazienkowską (woj. mazowieckie), można się niespodziewanie natknąć na prawdziwą galerię obrazów. Są to piękne warszawskie murale, ale nieco inne niż wszystkie. A teraz, żeby było ciekawiej zmieniły się jeszcze bardziej.

Każdy jest w osobnej niszy, wiszą w dwóch szeregach po dwóch stronach ulicy. Wystawa obrazów na Trasie Łazienkowskiej to dla pasażerów, kierowców, zbłąkanych przechodniów lekarstwo na nudę.

Dobry pomysł, ładne miejsce, nietypowe, typowa "wycieczka za dychę".

Czytaj więcej: Babcia Jezusa Chrystusa odkryta w Podwilku

Niespodziewanie 2 i 3 grudnia 2020 r. we wnękach ścian Trasy Łazienkowskiej przy Głównym Urzędzie Statystycznym zawisły odnowione portrety znanych polskich artystów, którzy kojarzeni są z Warszawą. Obrazy, które wisiały w tym miejscu od 2010 roku pokryła warstwa brudy i zanieczyszczeń, utrzymane w tonacji brązów i złota portrety wyblakły. Okazało się jednak, że ocynkowana blacha, na której zostały namalowane do niczego już się nie nadaje. Zdjęcie obrazów, ich oczyszczenie i podmalowanie dałoby mizerny efekt. Dlatego Zarząd Dróg Miejskich zdecydował o namalowaniu nowych portretów. Piotr Janowczyk namalował od nowa 25 dotychczasowych twarzy, uzupełnił także puste miejsca, na których dotąd brakowało wizerunków. Zmieniła się kolorystyka: wizerunki są biało-czarno-szare. Pojawiły się także czytelne tabliczki.

Fundacja Artystyczna PERFORM. Realizacja odświeżenia wizerunków postaci była możliwa dzięki finansowemu wsparciu ze strony Miasta Stołecznego Warszawy oraz Związku Artystów Scen Polskich ZASP.

Obrazy na Trasie Łazienkowskiej

Galeria obrazów na Trasie Łazienkowskiej została odsłonięta we wtorek 31 sierpnia 2010 roku.
Obrazy namalowane na ocynkowanej blasze zostały przytwierdzone w niszach obniżenia ulicy. Ozdobiły autobusowy przystanek GUS w obu kierunkach - Pragi i Ochoty ("GUS 05" i "GUS 06"). Galerię Osobowości Warszawskiej Kultury XX wieku podziwiać można teraz z okien autobusu lub stojąc na przystanku.
W dniu inauguracji było ich łącznie 25. Teraz jest ich 29.
Choć galeria powstała 10 lat temu, pomysł wykorzystania wnęk Trasy Łazienkowskiej w artystycznym celu padł na początku lat 80. Ponoć inicjatorem był I sekretarz PZPR Edward Gierek, który miał nakazać, aby budowane ściany arterii przeznaczyć na galerię plakatu. Mimo to wnęki o wymiarach 220 na 150 cm stały puste do końca pierwszej dekady XXI w. - podaje Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie.

Czytaj więcej: Murale Warszawy

Projekt ulicznej galerii podał publicznie w 2009 roku Piotr Janowczyk wraz z grupą Citydoping, która inicjuje działania artystyczne w stolicy, m.in. festiwal Street Art Doping. Były to trochę nowe murale w Warszawie, a trochę obrazy - jak z muzeum zasłużonych warszawiaków.
Według Roberta Przepiórskiego z Citydoping galeria to realizacja zamysłu projektantów Trasy Łazienkowskiej, którzy widzieli w tym miejscu galerię polskiego plakatu.
Projekt spodobał się władzom samorządowym i zrealizowało go miasto stołeczne Warszawa na obiekcie, którym administruje Zarząd Dróg Miejskich.

Najwybitniejsi warszawiacy na obrazach

Skąd wzięły się konkretne nazwiska na obrazach? Dwadzieścia z nich zaproponowali Piotr Janowczyk, Citydoping i biuro promocji stolicy.
Pięć kolejnych wyłonił plebiscyt Wirtualnej Polski.

Na liście są nazwiska ludzi związanych z warszawską kulturą. Ale brak np. polityków.

Była to wola artysty Piotra Janowczyka. Pomysłodawca galerii nie chciał na niej ludzi, których sylwetki mogą powodować kontrowersje lub inspirować podziały. Wolał ludzi, którzy tworząc, łączyli.

Czytaj więcej: Powązki Wojskowe w Warszawie (woj. mazowieckie)

Portrety mają wymiary 1,5 na 2,2 m, mieszczą się we wnękach mieszczących się wzdłuż przystanków Trasy Łazienkowskiej przedzielonych filarami nadbudowy wiaduktu ulicy, która biegnie powyżej. Wizerunki te wymalował Piotr Janowczyk na arkuszach ocynkowanej blachy. Malowanie odbywało się na miejscu.

Warszawiacy mogli więc podglądać jak portrety zaczynają przybierać postać znanych twarzy.

Aby namalować galerię zużyto prawie tonę blachy.
Później przez jakiś czas obrazy były zasłonięte czarną folią, która została zdarta podczas odsłonięcia.

Chwila na piosenkę albo skecz

Galeria portretów artystów na jednej z głównych warszawskich ulic to świetny pomysł na nudę i szarość.
Lubię jadąc tamtędy patrzeć na portrety, bo wywołują miłe skojarzenia.
Na widok twarzy Niemena zaczynasz w myślach nucić "Sen o Warszawie", patrząc na Bareję przypominasz sobie "Alternatywy cztery".

Czytaj więcej: Kuterevo azyl dla niedźwiedzi (Chorwacja)

Na widok Wasowskiego w głowie brzmi "kabaret Starszych Panów". Osiecka dźwięczy piosenką o Agnieszce, która już tu nie mieszka.
I tak dalej. Tych skojarzeń jest dużo, w zależności od tego, gdzie pada wzrok, codziennie mogą być inne.

Portrety z Trasy Łazienkowskiej niszczy czas

Zaraz po namalowaniu (malowano na miejscu, in situ) obrazy były pięknie złoto-błękitno-brązowe.
Po dziesięciu latach była to już pieśń przeszłości: rdza, brud, uliczny pył, wyblakłe wizerunki były już częściowo nierozpoznawalne.

Czytaj więcej: Kościół w Przedczu (woj. wielkopolskie)

Jesienią 2019 r. z interpelacją w sprawie odnowienia galerii wystąpił jeden ze stołecznych radnych. Odpowiedź wiceprezydenta stolicy nie budziła wątpliwości. Odnowienie obrazów należy do ich twórcy mimo, że to miasto ma je na swoim terenie i to jego wizytówka.

Miejsce pamięci o zmarłych

Wśród uhonorowanych znanych warszawiaków byli tacy, którzy już zmarli. Jednak część z nazwisk to były osoby wciąż tworzące lub żyjące. Kiedy 15 marca 2017 roku zmarł Wojciech Młynarski, to warszawiacy natychmiast zapalili znicze dla artysty w ulicznej galerii.

Nowa identyfikacja i dokument

Przy okazji odnowienia dodano tablice informacyjne i podpisy pod każdym portretem. Dzięki temu galeria zyskała pełną identyfikację wizualną. W ciągu kliku miesięcy odczyszczono ciśnieniowo elewacje wzdłuż trasy i nisze galeryjne, zaś gotowe portrety zostały zabezpieczone lakierami antykorozyjnymi.

Powstał również krótkometrażowy dokument w reżyserii Mateusza Szelca, przybliżający historię powstania Galerii Portretu Osobowości Kultury Warszawy XX wieku. Na film składają się materiały archiwalne, rozmowy z autorem portretów Piotrem Janowczykiem oraz warszawską projektantką mody Grażyną Hase, której portret, jako jeden z ostatnich został włączony do cyklu w 2020 roku. Film zawiera także dokumentację prac związanych z renowacją galerii.

Czytaj więcej: Ogród botaniczny w Warszawie

Piotr Janowczyk to - plastyk i historyk sztuki. Kieruje Pracownią Rejestracji Obrazu UW oraz Ilustracji w WSISiZ. W przeszłości związany z ASP w Warszawie i Europejską Akademią Sztuki. Gościnnie prowadzi cykle wykładów z historii kultury wizualnej, które doczekały się wersji radiowej w TOK FM. Autor ponad 30. wielkoformatowych murali portretowych wykonanych w Polsce i w Europie. W tym Galerii Osobowości Kultury Warszawy oraz Galerii Portretów na krakowskim Kazimierzu. W latach 2011-2017 odbywał podróż po Europie realizując projekt “Street Art Summer”. Reżyser krótkich form filmowych i animowanych, w których zgłębia zagadnienia sekwencyjnego ruchu. Mówca TEDx 2017.

Nazwiska z obrazów na Trasie Łazienkowskiej

Lista nazwisk w Galerii Osobowości Warszawskiej Kultury XX: Agnieszka Osiecka, Czesław Niemen, Leopold Tyrmand, Marek Hłasko, Andrzej Wajda, Krzysztof Kieślowski, Gustaw Holoubek, Krzysztof Kamil Baczyński, Czesław Niemen, Witold Lutosławski, Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski, Hanka Ordonówna, Eugeniusz Bodo, Zbigniew Zapasiewicz, Miron Białoszewski, Boy-Żeleński, Jan Holoubek, Stanisław Grzesiuk, Tadeusz Gajcy, Jerzy Waldorff, Stanisław Bareja, Kazik Staszewski, Krystyna Janda, Jan Łomnicki, Wojciech Młynarski, Marek Nowakowski, Barbara Bittnerówna, Grażyna Hase, Krystyna Krahelska.